Zaskórniki – czym są, dlaczego powstają i jak się ich skutecznie pozbyć?

Zastanawiasz się, skąd biorą się zaskórniki i dlaczego tak trudno się ich pozbyć? Pojawiają się na różnych obszarach twarzy, a czasem także na plecach i dekolcie – i często wracają mimo pielęgnacji. Z tego artykułu dowiesz się, jak naprawdę powstają zaskórniki, czym różnią się otwarte od zamkniętych i co możesz zrobić, żeby trwale się ich pozbyć.

Czym są zaskórniki?

Zaskórniki to niewielkie zmiany skórne, które pojawiają się najczęściej na twarzy, plecach, klatce piersiowej i ramionach. Tworzą się wtedy, gdy ujścia gruczołów łojowych zostają zablokowane przez mieszaninę sebum, martwych komórek naskórka i zanieczyszczeń.

W środku powstaje czop, który może pozostać pod skórą lub mieć kontakt z powietrzem. I właśnie od tego zależy, czy będzie to zaskórnik zamknięty czy otwarty.

Wbrew pozorom zaskórnik to nie tylko problem osób z trądzikiem. Powstają również u osób z cerą mieszaną, tłustą, a nawet normalną, jeśli dochodzi do nadprodukcji sebum i niewłaściwego złuszczania naskórka.

Nie są to zmiany zapalne, ale jeśli zaskórnik zostanie podrażniony lub nieumiejętnie wyciśnięty, może przekształcić się w zmianę trądzikową o charakterze zapalnym.

Dlaczego powstają zaskórniki?

Zaskórniki powstają w wyniku zablokowania ujść gruczołów łojowych. Gdy gruczoł produkuje zbyt dużo sebum, a naskórek nie złuszcza się prawidłowo, mieszanka łoju i martwych komórek zalega w porach. To idealne środowisko do tworzenia czopów, które zatykać mogą mieszki włosowe i prowadzić do tworzenia się zaskórników.

Przyczyną może być również nadmierna produkcja sebum, do której dochodzi często w okresie dojrzewania lub przy zaburzeniach hormonalnych. Skóra staje się wtedy bardziej tłusta z powodu zwiększonego wydzielania łoju, a pory szybciej się zatykają.

Wpływ mają też inne czynniki:

• nieodpowiednia pielęgnacja skóry, szczególnie brak oczyszczania lub stosowanie zbyt agresywnych preparatów,
• kosmetyki o zbyt ciężkiej formule, które mogą zatykać pory,
• dieta bogata w cukry proste i produkty o wysokim indeksie glikemicznym,
• stres i zaburzenia snu, które zwiększają poziom kortyzolu i nasilają problemy skórne.

Wszystkie te elementy mogą przyczyniać się do powstawania zaskórników zarówno otwartych, jak i zamkniętych.

Jakie są rodzaje zaskórników?

Wyróżnia się dwa główne typy:  zaskórniki otwarte i zamknięte. Oba powstają w wyniku nagromadzenia sebum, martwych komórek i zanieczyszczeń w ujściu mieszka włosowego. Różnią się jednak wyglądem i umiejscowieniem.

Zaskórniki zamknięte

Zastanawiasz się, czym są zaskórniki zamknięte? To niewielkie, białawe grudki, które tworzą się pod powierzchnią skóry. Nie mają ujścia na zewnątrz, dlatego nie ciemnieją jak zaskórniki otwarte.

Zaskórniki zamknięte mają postać gładkich, twardych grudek. Często pojawiają się na czole, brodzie, policzkach i skroniach. Możesz je zauważyć szczególnie wtedy, gdy przesuniesz dłonią po skórze twarzy – czuć pod palcami nierówności.

Jakie są przyczyny powstawania zaskórników zamkniętych? Ich powstawaniu sprzyja nadmierne rogowacenie naskórka, które prowadzi do nagromadzenia martwych komórek w ujściu mieszka włosowego i blokowania odpływu sebum.Gdy ujście pozostaje zamknięte, dochodzi do powstania czopa, który nie ma kontaktu z powietrzem. Brak tlenu i wilgotne środowisko mogą sprzyjać rozwojowi bakterii i przekształceniu się zmiany w stan zapalny.

Tego typu zaskórniki bywają oporne na usuwanie i często nie da się ich całkowicie pozbyć. Wymagają systematycznej pielęgnacji, a ich ignorowanie może prowadzić do powstawania grudek zapalnych i blizn.

Zaskórniki otwarte

Zaskórniki otwarte, często mylone z wągrami, to czarne kropki na skórze twarzy. Najczęściej pojawiają się na nosie, brodzie i czole, czyli w strefie T. W przeciwieństwie do zaskórników zamkniętych mają otwarte ujście, dlatego ich zawartość ma kontakt z powietrzem.

Czop zbudowany z sebum, martwych komórek i zanieczyszczeń ulega utlenieniu. To właśnie ten proces sprawia, że zaskórniki otwarte ciemnieją i przybierają charakterystyczny czarny kolor.

Zazwyczaj nie powodują bólu ani stanu zapalnego, ale jeśli są liczne, mogą pogarszać wygląd skóry i prowadzić do dalszego zatykania porów. Pojawiają się najczęściej u osób z tłustą lub mieszaną cerą, szczególnie przy nadmiernym wydzielaniu sebum.

Chociaż wyglądają niepozornie, ich obecność może świadczyć o zaburzonej pracy gruczołów łojowych i niewystarczającym oczyszczaniu skóry.

Włókna łojowe

Włókna łojowe często bywają mylone z zaskórnikami, zwłaszcza tymi otwartymi. W rzeczywistości nie są zmianą trądzikową, lecz naturalnym elementem budowy skóry. Ich rolą jest transport sebum z gruczołu łojowego na powierzchnię skóry.

Włókna łojowe pojawiają się najczęściej na nosie, brodzie i w okolicach ust. Mają jasnoszary lub lekko żółty kolor i miękką, nitkowatą konsystencję. Widoczne są szczególnie wtedy, gdy występuje nadmierna produkcja sebum.

W przeciwieństwie do zaskórników, nie tworzą twardych czopów i nie zatykają porów. Ich obecność nie jest objawem trądziku ani problemem skórnym. To, że są widoczne, nie oznacza, że trzeba je usuwać. Zwykle nie wymagają żadnych działań, poza regularną i delikatną pielęgnacją.

Czy zaskórniki się wyciska?

Wyciskanie zaskórników kusi – zwłaszcza gdy są dobrze widoczne i znajdują się w zasięgu wzroku. Jednak to jeden z najczęstszych błędów w pielęgnacji skóry twarzy.

Wyciskanie może prowadzić do mikrourazów, które sprzyjają stanom zapalnym, a nawet powstawaniu blizn. Co więcej, jeśli skóra nie jest odpowiednio oczyszczona i zdezynfekowana, istnieje ryzyko przeniesienia bakterii na inne obszary twarzy.

Zaskórniki otwarte i zamknięte wymagają innego podejścia. Otwarte łatwiej usunąć, ale bezpieczniej zrobić to podczas profesjonalnego zabiegu. Zaskórniki zamknięte mają tendencję do głębszego zalegania w mieszku włosowym, a ich mechaniczne usuwanie często kończy się podrażnieniem i nasileniem trądziku.

Jeśli chcesz skutecznie pozbyć się zaskórników, sięgnij po odpowiednie kosmetyki lub skonsultuj się z dermatologiem albo kosmetologiem. Wyciskanie może przynieść chwilowy efekt, ale na dłuższą metę bardziej szkodzi niż pomaga.

Jak usunąć zaskórniki?

Jeśli chcesz skutecznie usunąć zaskórniki, potrzebujesz trzech rzeczy: systematycznej pielęgnacji, dobrze dobranych kosmetyków i cierpliwości. Czopy tworzące zaskórniki nie znikają po jednym umyciu twarzy. Ale przy konsekwentnym działaniu możesz je wyraźnie zmniejszyć albo całkowicie usunąć.

Zaskórniki otwarte i zamknięte wymagają innego podejścia. Otwarte łatwiej oczyścić, natomiast zamknięte trudniej usunąć, bo znajdują się głębiej w skórze. Dlatego skuteczność zależy od regularności i doboru metod do rodzaju skóry.

Domowe sposoby na zaskórniki

Domowe sposoby na zaskórniki mogą wspierać codzienną pielęgnację, ale nie zawsze dają szybkie efekty. Działają łagodnie, dlatego sprawdzą się przy mniejszych zmianach lub jako uzupełnienie innych metod.

Warto sięgnąć po:

• Ciepłe kompresy – ułatwiają otwieranie porów przed oczyszczaniem, np. przed zastosowaniem maseczki z glinki.
• Parówki ziołowe – napar z rumianku czy szałwii działa kojąco i delikatnie oczyszcza skórę.
• Peeling enzymatyczny lub delikatny mechaniczny – usuwa martwe komórki naskórka i zapobiega ich zaleganiu w porach.

Zwróć też uwagę na to, jak wygląda twoja codzienna dieta i tryb życia. Nadmiar przetworzonych produktów, cukru i stresu może przyczyniać się do problemów skórnych. Lepszym wyborem będzie prosta, dobrze zbilansowana dieta, odpowiednie nawodnienie i unikanie używek. Zadbaj też o regularny sen i ruch na świeżym powietrzu.

Domowe metody nie zastąpią dobrze dobranych kosmetyków ani zabiegów, ale regularnie stosowane mogą ograniczyć powstawanie zaskórników i poprawić ogólny stan skóry.

Kosmetyki na zaskórniki

Skuteczne kosmetyki na zaskórniki powinny działać w dwóch kierunkach: regulować wydzielanie sebum i złuszczać martwe komórki naskórka. Szukaj kosmetyków o lekkiej formule, które nie będą dodatkowo zatykać porów.

Oto składniki, które realnie pomagają w usuwaniu zaskórników:

• Kwas salicylowy (BHA) – wnika w głąb porów i rozpuszcza zalegające w nich sebum. Sprawdza się szczególnie przy cerze tłustej i trądzikowej.
• Kwas glikolowy (AHA) – złuszcza martwe komórki naskórka na powierzchni skóry. Pomaga wygładzić strukturę i zmniejszyć widoczność grudek.
• Retinoidy – regulują pracę gruczołów łojowych i przyspieszają odnowę naskórka. Działają skutecznie, ale wymagają ostrożności i stopniowego wprowadzania.
• Niacynamid – łagodzi stany zapalne, zmniejsza wydzielanie sebum i wzmacnia barierę ochronną skóry.
• Witamina C – działa antyoksydacyjnie, rozjaśnia skórę i wspiera regenerację. Może pomóc w zmniejszeniu widoczności zaskórników i poprawie ogólnego stanu cery.
• Glinki – działają oczyszczająco, ściągająco i matująco. Dobrze sprawdzają się jako maseczki uzupełniające pielęgnację.
  

Wśród popularnych rozwiązań są też plastry na zaskórniki, zwłaszcza na nos. Działają jak fizyczna forma oczyszczania – odklejają część zawartości porów. Efekt jest natychmiastowy, ale krótkotrwały. Plastry nie rozwiązują problemu u źródła, więc warto traktować je jako doraźne wsparcie, a nie stały element pielęgnacji.

Podstawą walki z zaskórnikami jest dokładne oczyszczanie twarzy – łagodne, ale skuteczne. Pielęgnacja skóry z tendencją do zaskórników powinna być przemyślana i konsekwentna, bez agresywnych składników, które mogą uszkodzić barierę hydrolipidową.

Zabiegi na zaskórniki

Gdy domowa pielęgnacja nie wystarcza, warto rozważyć profesjonalne zabiegi na zaskórniki. Dają szybsze efekty i działają głębiej niż kosmetyki stosowane w domu. Sprawdzą się zwłaszcza wtedy, gdy zaskórniki zamknięte utrzymują się mimo regularnej pielęgnacji.

Do najczęściej polecanych zabiegów należą:

• Manualne oczyszczanie twarzy – wykonywane przez kosmetologa. Skuteczne przy zaskórnikach otwartych, ale wymaga odpowiedniej higieny i doświadczenia.
• Peelingi chemiczne (kwasy AHA i BHA) – złuszczają naskórek i oczyszczają ujścia gruczołów łojowych. Pomagają zmniejszyć widoczność porów i poprawić strukturę skóry.
• Oksybrazja – łagodna forma oczyszczania wodą i tlenem pod ciśnieniem. Sprawdza się przy cerze wrażliwej i mieszanej.
• Mikrodermabrazja – mechaniczne ścieranie warstwy rogowej naskórka. Działa powierzchniowo, ale wyraźnie wygładza skórę.
• Oczyszczanie wodorowe – bezpieczny i nieinwazyjny zabieg, który dokładnie oczyszcza pory, nawilża i działa antyoksydacyjnie. Polecany przy cerze problematycznej i z oznakami zmęczenia.
• Laser frakcyjny lub IPL – przy zaawansowanych problemach z trądzikiem i bliznami potrądzikowymi.
  

Przed wyborem zabiegu warto skonsultować się z dermatologiem lub doświadczonym kosmetologiem. Nie każdy rodzaj skóry dobrze znosi intensywne oczyszczanie – czasem mniej znaczy więcej.

Badania nad zaskórnikami

Trądzik zaskórnikowy to jedna z najczęstszych postaci trądziku pospolitego – przewlekłej choroby skóry, która dotyka zarówno nastolatków, jak i dorosłych. Zmiany trądzikowe zaczynają się w mieszku włosowym, gdzie gromadzą się sebum, martwe komórki i bakterie, prowadząc do powstawania zaskórników, czyli „czarnych kropek” i zamkniętych grudek.

Jednym z najskuteczniejszych składników w leczeniu trądziku jest kwas azelainowy. Działa wielokierunkowo: złuszcza martwe komórki, redukuje bakterie, łagodzi stany zapalne i wyrównuje koloryt skóry, a przy tym rzadko powoduje przesuszenie czy podrażnienia. Jednak skuteczność zależy nie tylko od samego składnika, ale także od sposobu jego aplikacji – standardowe kremy i żele często nie docierają wystarczająco głęboko do zatkanych mieszków włosowych.

Nowoczesne formy kwasu, takie jak mikro- i nanokryształy, mają większą szansę dotrzeć dokładnie tam, gdzie zaczyna się problem. Badania pokazały, że same kryształy nie wnikają łatwo do zatkanych porów, ale połączenie ich z 1% kwasem salicylowym znacząco poprawia efektywność. Dodatkowo ultradźwięki mogą zwiększyć skuteczność terapii.

Inną innowacją są żele oparte na ciekłych kryształach (LLC), które poprawiają wchłanianie kwasu i wydłużają jego działanie w skórze, uwalniając ponad 90% substancji aktywnej w ciągu 24 godzin. Taki preparat jest jednocześnie delikatny i nie podrażnia wrażliwej skóry.

Kolejną obiecującą technologią są mieszaniny głęboko eutyktywne (DES), nowoczesne bazy kosmetyczne, które skutecznie przenoszą kwas azelainowy przez skórę i same wykazują działanie antybakteryjne oraz przeciwzapalne. Badania wskazują, że mają lepszą zdolność przenikania niż klasyczne produkty, są stabilne i bezpieczne nawet w wysokich temperaturach.

Dzięki tym nowoczesnym technologiom kwas azelainowy może wreszcie w pełni wykorzystać swój potencjał w leczeniu trądziku [1,2,3,4].

Zaskórniki | Podsumowanie

Zaskórniki pojawiają się na różnych obszarach twarzy – najczęściej na nosie, brodzie i czole, ale mogą też dotyczyć policzków czy skroni. Ich przyczyną jest nadmiar sebum, martwe komórki naskórka i zatkane ujścia gruczołów łojowych. Jeśli zmagasz się z tym problemem, dobrze dobrana pielęgnacja pomoże widocznie zmniejszyć ich ilość. Żeby trwale pozbyć się zaskórników, trzeba działać regularnie – zarówno od zewnątrz, jak i od środka. Ważne są nie tylko kosmetyki, ale też styl życia i cierpliwość.

FAQ

Co rozpuszcza zaskórniki?

Zaskórniki najlepiej rozpuszczają składniki aktywne, które wnikają w pory i działają na zalegające w nich sebum. Najskuteczniejszy jest kwas salicylowy, który przenika przez warstwę lipidową skóry i oczyszcza ujścia gruczołów łojowych. Pomocne są także kwasy AHA, retinoidy i enzymy złuszczające.

Dlaczego pojawiają się zaskórniki na plecach?

Zaskórniki na plecach pojawiają się z tych samych powodów co na twarzy – dochodzi do nadprodukcji sebum i zatykania ujść gruczołów łojowych. Plecy to obszar z dużą liczbą gruczołów, więc problemy skórne łatwo się tam nasilają, zwłaszcza przy poceniu się, noszeniu syntetycznej odzieży lub niedokładnym oczyszczaniu skóry po treningu.

Czy uwarunkowania genetyczne mają wpływ na powstawanie zaskórników?

Tak, geny mogą wpływać na skłonność do zaskórników. Jeśli w rodzinie występują problemy z trądzikiem lub przetłuszczaniem się skóry, ryzyko tworzenia się zaskórników może być większe. Uwarunkowania genetyczne decydują m.in. o intensywności pracy gruczołów łojowych i sposobie rogowacenia naskórka.

Zobacz także

Trądzik pod kontrolą – czym jest trądzik i jak dbać o cerę trądzikową?

Czym są dermokosmetyki i jaki mają skład?

Bibliografia

1. Ji Y, Li H, Li J, et al. Hair Follicle-Targeted Delivery of Azelaic Acid Micro/Nanocrystals Promote the Treatment of Acne Vulgaris. Int J Nanomedicine. 2024;19:5173-5191. Published 2024 Jun 4.
2. Gowda CM, Wairkar S. Azelaic acid-based lyotropic liquid crystals gel for acne vulgaris: Formulation optimization, antimicrobial activity and dermatopharmacokinetic study. Int J Pharm. 2024;667(Pt A):124879.
3. Luhaibi DK, Ali HHM, Al-Ani I, et al. The Formulation and Evaluation of Deep Eutectic Vehicles for the Topical Delivery of Azelaic Acid for Acne Treatment. Molecules. 2023;28(19):6927. Published 2023 Oct 4.
4. Valente Duarte de Sousa IC. An update on the pharmacological management of acne vulgaris: the state of the art. Expert Opin Pharmacother. 2024;25(16):2177-2190.