Metformina jest lekiem wykorzystywanym w celu leczenia cukrzycy typu 2, który pomaga w regulacji stężenia glukozy. Niestety długotrwałe stosowanie tego leku może również wiązać się z pewnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Jak metformina wpływa na poziom witaminy B12? Na czym polega diagnostyka i leczenie niedoboru witaminy B12 przy leczeniu metforminą? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule.

Metformina i witamina B12 – podstawowe informacje

Metformina jest doustnym lekiem przeciwcukrzycowym, który jest wykorzystywany na szeroką skalę w leczeniu cukrzycy typu 2. Mechanizm działania tego leku polega na zwiększeniu wrażliwości tkanek na działanie insuliny, dzięki czemu umożliwia kontrolowanie stężenia glukozy we krwi. Insulina jest bowiem hormonem, który odpowiada za transport glukozy do komórek, który może być zaburzony właśnie przez zmniejszoną wrażliwość tkanek na jego działanie, w konsekwencji czego dochodzi do wzrostu stężenia glukozy. Natomiast witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz do produkcji krwinek czerwonych. Dodatkowo bierze udział w metabolizmie homocysteiny, co ma ogromne znaczenie w zachowaniu zdrowia układu sercowo-naczyniowego oraz jest niezbędna do prawidłowej syntezy DNA. Dlatego jej niedobory są bardzo szkodliwe dla organizmu i należy podjąć wszystkie możliwe działania, aby im zapobiec.

Niedobór witaminy B12 przy stosowaniu metforminy

Metformina może wpływać na występowanie niedoborów witaminy B12, dlatego osoby nią leczone powinny regularnie oznaczać jej stężenie w surowicy krwi. Ten lek może bowiem zakłócać wchłanianie witaminy B12 w przewodzie pokarmowym, przez co nawet przy jej odpowiedniej podaży wraz z dietą, wchłanialność będzie znacznie obniżona. Ponadto metformina może wpływać na zmniejszenie wytwarzania czynnika wewnętrznego, czyli substancji niezbędnej do wchłaniania witaminy B12 z przewodu pokarmowego. Dlatego osoby stosujące metforminę nie powinny bagatelizować ryzyka niedoboru witaminy B12.
Poza stosowaniem metforminy istnieją również inne czynniki, które zwiększają ryzyko niedoboru tej witaminy. Zaliczyć do nich można:

• wiek (wraz z wiekiem zmniejsza się wchłanialność witaminy B12),
• stosowanie diety wegańskiej lub wegetariańskiej,
• przewlekłe zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego,
• czynniki genetyczne.

Objawy niedoboru witaminy B12 u pacjentów przyjmujących metforminę

Objawy niedoboru witaminy B12 u pacjentów przyjmujących metforminę mogą wykazywać bardzo różnorodne nasilenie, w zależności od występujących niedoborów. Do najczęściej zgłaszanych symptomów wynikających z niedoboru witaminy B12 można zaliczyć:

• zmęczenie i osłabienie,
• zmiany na języku (pękanie, zaczerwienie, zanikanie kubków smakowych),
• zmiany smaku i węchu,
• zmniejszenie apetytu,
• biegunki i nudności,
• problemy z zasypianiem i snem,
• zaburzenia nastroju,
• mrowienie i drętwienie kończyn,
• zaburzenia wzroku,
• problemy z koordynacją ruchową.

Długotrwałe niedobory witaminy B12 mogą prowadzić do wielu poważnych powikłań, które już na stałe mogą utrudnić funkcjonowanie. Zaliczyć do nich można uszkodzenia układu nerwowego, demencję i inne choroby neurodegeneracyjne oraz poważną niedokrwistość. Dlatego nie należy bagatelizować objawów wskazujących na niedobór witaminy B12 i szybko reagować, ponieważ w innym wypadku może bardzo negatywnie wpłynąć na zdrowie organizmu.

Długoterminowe skutki stosowania metforminy na poziom witaminy B12

Długotrwałe stosowanie metforminy może być przyczyną poważnych niedoborów witaminy B12. Dlatego należy wykonywać oznaczenie jej stężenia w surowicy krwi minimum raz do roku i w razie obniżenia jej poziomu zastosować odpowiednią suplementację, która pomoże w uzupełnieniu niedoborów. Dodatkowo należy wnikliwie obserwować organizm, ponieważ już nawet półroczne stosowanie tego leku może powodować niedobory tej witaminy.

Suplementacja witaminy B12 u osób stosujących metforminę

Osoby stosujące metforminę powinny rozważyć dodatkową suplementację witaminy B12. Wybierając dobry suplement, należy zwrócić uwagę na to, aby produkt był pozbawiony zbędnych wypełniaczy, barwników i konserwantów. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na skład suplementu. Witaminę B12 można często znaleźć w połączeniu z innymi witaminami z grupy B w jednym suplemencie, a takie połączenie zapewnia lepszą skuteczność i wzajemne współdziałanie. Ponadto należy zawsze zwrócić uwagę na ilość substancji czynnej zawartej w jednej porcji, ponieważ często preparaty różnią się między sobą, a świadome wybory wpływają na ekonomiczny zakup. Suplementem o dobrym składzie, zawierającym odpowiednie ilości witamin z grupy B, jest witamina B complex + firmy Biowen.

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów przyjmujących metforminę

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów przyjmujących metforminę to między innymi zdrowa i zrównoważona dieta, bazującą na produktach o niskim ładunku glikemicznym. Dlatego z jadłospisu powinno się wykluczyć produkty wysoko przetworzone, słodycze, przekąski i cukier, a zamiast tego włączyć produkty pełnoziarniste o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego. Poza tym w posiłkach należy uwzględnić źródło zdrowych tłuszczy roślinnych, takich jak orzechy, nasiona, pestki, oleje roślinne i awokado oraz źródło pełnowartościowego białka, które można znaleźć w rybach, chudym mięsie, jajach owocach morza, nabiale i nasiona roślin strączkowych. Dodatkowo w jadłospisie należy uwzględnić produkty, które są dobrym źródłem witaminy B12, do których zalicza się mięso, podroby i jaja.

Podsumowanie

Niedobory witaminy B12 są często obserwowane u osób stosujących długotrwale metforminę. Dlatego należy zadbać o regularne oznaczenia jej stężenia w surowicy krwi, stosowanie prawidłowej diety i suplementacji w celu zapobiegania poważnych konsekwencjom zdrowotnym.

Zobacz więcej:

• Detoks cukrowy – jak go przeprowadzić krok po kroku?
• Insulinowa teoria otyłości – co to takiego?
• Kreatyna – wpływ na organizm i jak stosować

Literatura:

1. Shipton MJ, Thachil J. Vitamin B12 deficiency – A 21st century perspective . Clin Med (Lond). 2015 Apr;15(2):145-50.
2. Ryan-Harshman M, Aldoori W. Vitamin B12 and health. Can Fam Physician. 2008 Apr;54(4):536-41. PMID: 18411381; PMCID: PMC2294088.
3. Infante M, Leoni M, Caprio M, Fabbri A. Long-term metformin therapy and vitamin B12 deficiency: An association to bear in mind. World J Diabetes. 2021 Jul 15;12(7):916-931.

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.