Matcha – jak działa na organizm i dlaczego warto ją pić?

Matcha to japońska zielona herbata w postaci intensywnie zielonego proszku, powstająca z wysokiej jakości liści mielonych na kamiennych żarnach. Od wieków obecna w tamtejszej kulturze, szczególnie w ceremoniach herbacianych, dziś zdobywa popularność na całym świecie jako symbol zdrowego stylu życia i naturalna alternatywa dla kawy – dzięki łagodnemu, ale długotrwałemu działaniu pobudzającemu. Z tego artykułu dowiesz się, jak matcha wpływa na organizm, jakie ma właściwości i dlaczego warto sięgać po nią na co dzień.

Czym jest matcha?

Matcha to sproszkowana zielona herbata, która wyróżnia się intensywnym kolorem, charakterystycznym smakiem oraz bogatym składem odżywczym. W odróżnieniu od innych herbat, w przypadku matchy spożywamy całe, zmielone liście, co przekłada się na znacznie większą koncentrację cennych substancji. Pochodzi z Japonii, gdzie od setek lat wykorzystywana jest w tradycyjnych ceremoniach herbacianych, znanych jako chanoyu. Matcha uznawana jest tam nie tylko za napój, ale i element duchowej praktyki uważności i harmonii.

Proces produkcji matchy jest wyjątkowo staranny i precyzyjny. Krzewy herbaciane są zacieniane na kilka tygodni przed zbiorem, co zwiększa zawartość chlorofilu i L-teaniny w liściach, nadając im intensywną zieloną barwę oraz łagodny smak umami. Po ręcznym zbiorze liście są parzone, suszone i dokładnie oczyszczane z łodyżek oraz żyłek. Następnie najlepsze części liści są mielone na drobny proszek za pomocą tradycyjnych kamiennych żaren. Dzięki temu matcha zachowuje pełnię swoich właściwości i staje się prawdziwym superfood.

Co zawiera matcha?

Matcha to prawdziwa bomba składników odżywczych, które wspierają funkcjonowanie organizmu na wielu poziomach. Do najcenniejszych z nich należą:

• L-teanina – aminokwas o działaniu relaksującym, który łagodzi efekty kofeiny i wspiera skupienie bez uczucia niepokoju; dzięki niej matcha pobudza łagodnie, ale skutecznie, stanowiąc doskonałą alternatywę dla kawy.
  
• Kofeina – uwalniana stopniowo, zapewnia długotrwałą energię bez gwałtownego spadku sił, charakterystycznego dla kawy.
  
• Antyoksydanty, w tym katechiny i EGCG (galusan epigallokatechiny) – neutralizują wolne rodniki, wzmacniają odporność, chronią komórki przed stresem oksydacyjnym i mogą wspierać profilaktykę przeciwnowotworową.
  
• Chlorofil – powstający w wyniku zacieniania krzewów przed zbiorem, działa oczyszczająco i wspomaga naturalną detoksykację organizmu.
• Naturalne pigmenty – takie jak karotenoidy i ksantofile (np. luteina i zeaksantyna), które wspierają zdrowie oczu i mają właściwości antyoksydacyjne.
  
• Witaminy i składniki mineralne, takie jak witamina C, witamina A, żelazo czy potas – wspierają odporność, metabolizm oraz ogólną witalność.

Dzięki tak bogatemu składowi, matcha nie tylko pobudza, ale również kompleksowo odżywia organizm od środka.

Jak działa matcha na organizm?

Stabilna dawka energii

Jednym z największych atutów matchy jest jej zdolność do dostarczania energii w sposób stabilny i łagodny. Zawarta w niej kofeina działa inaczej niż ta z kawy. Zamiast gwałtownego pobudzenia i równie szybkiego spadku energii, matcha oferuje długotrwałe działanie dzięki synergii z L-teaniną. Ten aminokwas spowalnia wchłanianie kofeiny, przez co pobudzenie jest bardziej zrównoważone, a efekty utrzymują się nawet przez kilka godzin. Dzięki temu matcha stanowi idealną alternatywę dla kawy, zwłaszcza dla osób, które źle tolerują jej intensywne działanie. Ponadto osoby z wrażliwym układem pokarmowym często źle reagują na kawę (np. zgagą, nudnościami). Natomiast matcha jest delikatniejsza dla układu pokarmowego i może być spożywana nawet przez osoby unikające innych źródeł kofeiny.

Wsparcie koncentracji i pracy mózgu

Połączenie kofeiny i L-teaniny ma również pozytywny wpływ na funkcje poznawcze. Matcha wspiera zdolność koncentracji, poprawia uwagę i pamięć, jednocześnie nie wywołując rozdrażnienia ani napięcia. L-teanina działa uspokajająco na układ nerwowy, nie powodując przy tym senności, co pozwala na osiągnięcie stanu tzw. „czujnego relaksu” – idealnego do pracy umysłowej, nauki czy medytacji.

Silne działanie antyoksydacyjne

Matcha zawiera wyjątkowo wysokie stężenie antyoksydantów, szczególnie EGCG (galusanu epigallokatechiny), który skutecznie neutralizuje wolne rodniki – cząsteczki przyspieszające starzenie się komórek i rozwój chorób cywilizacyjnych. Dzięki temu regularne picie matchy może wspierać układ odpornościowy, chronić DNA i spowalniać procesy starzenia się organizmu. Działanie antyoksydacyjne matchy może być również korzystne dla skóry, ponieważ opóźnia powstawanie zmarszczek, wspiera naturalne procesy naprawcze i poprawia jej elastyczność.

Wspomaganie metabolizmu i odchudzania

Katechiny obecne w matchy, zwłaszcza EGCG, wykazują działanie termogeniczne – zwiększają tempo przemiany materii i wspomagają spalanie tłuszczu, szczególnie podczas aktywności fizycznej. Dodatkowo matcha może wpływać korzystnie na regulację poziomu cukru i cholesterolu we krwi, co wspiera metabolizm i utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Detoksykacja organizmu

Dzięki dużej zawartości chlorofilu, matcha działa jak naturalny środek oczyszczający. Wspiera usuwanie toksyn z organizmu, wspomaga pracę wątroby oraz układu trawiennego. Regularne spożywanie matchy może przyczynić się do poprawy jakości krwi, skóry i ogólnego samopoczucia.

Dla kogo jest matcha?

Matcha to napój, który może przynieść korzyści wielu grupom osób, szczególnie tym, które cenią naturalne sposoby wspierania zdrowia i energii. W szczególności polecana jest:

• osobom poszukującym naturalnego źródła pobudzenia, które chcą ograniczyć kawę, ale nadal potrzebują energii o poranku lub w ciągu dnia – dzięki połączeniu kofeiny i L-teaniny pobudzenie jest łagodne i bez gwałtownych spadków,
  
• studentom, uczniom i osobom pracującym umysłowo, którym zależy na poprawie koncentracji, skupienia i jasności myślenia – działanie matchy sprzyja pracy intelektualnej nawet w stresujących warunkach,
  
• osobom dbającym o zdrowie, odporność i sylwetkę – dzięki właściwościom antyoksydacyjnym, wspierającym metabolizm i detoksykację organizmu,
• osobom starszym – ze względu na potencjalny wpływ na funkcje poznawcze, pamięć i ochronę komórek nerwowych matcha może wspierać sprawność umysłową w wieku dojrzałym
• alergikom – ponieważ matcha nie zawiera typowych alergenów, może być spożywana również przez osoby z wrażliwościami pokarmowymi (o ile nie występują przeciwwskazania do zielonej herbaty).

Ze względu na zawartość kofeiny nie zaleca się spożywania matchy kobietom w ciąży, karmiącym oraz osobom z nadwrażliwością na kofeinę lub problemami z układem sercowo-naczyniowym. W takich przypadkach wskazana jest konsultacja z lekarzem.

Badania nad matchą

Herbata matcha zyskuje coraz bardziej na popularności, a wynika to z jej rewelacyjnego wpływu na zdrowie. Matcha zawiera wysokie stężenia katechin, zwłaszcza galusanu epigallokatechiny (EGCG), a także kofeiny, L-teaniny i chlorofilu. Te składniki mogą wspierać organizm na wielu poziomach, od działania antyoksydacyjnego i przeciwzapalnego, po wpływ na koncentrację i metabolizm. Badania z jej udział potwierdzają jej liczne korzyści zdrowotne. Poznaj więc więcej faktów na jej temat, które można znaleźć w badaniach naukowych:

1. Matcha zawiera dużą ilość katechin, zwłaszcza EGCG, które mogą wspierać organizm w ochronie przed nowotworami. Związki te pomagają neutralizować wolne rodniki, zmniejszają stan zapalny i mogą hamować rozwój naczyń krwionośnych w guzie, ograniczając jego wzrost. Badania pokazują, że EGCG może spowalniać namnażanie komórek nowotworowych i prowadzić do ich naturalnej śmierci (apoptozy). Regularne picie matchy może wspierać profilaktykę raka, zwłaszcza jelita grubego i układu pokarmowego. Dodatkowo składniki matchy mogą działać wspierająco w trakcie leczenia onkologicznego, zwiększając skuteczność niektórych leków. Choć matcha nie zastąpi leczenia, może być wartościowym elementem zdrowej diety przeciwnowotworowej. 
2. Matcha może mieć pozytywny wpływ na spalanie tkanki tłuszczowej podczas umiarkowanego wysiłku, jak szybki marsz. Jej działanie nie jest spektakularne, ale może wspierać metabolizm w naturalny sposób. Picie napoju z matchy przed aktywnością nie sprawia, że ćwiczenia są trudniejsze czy bardziej męczące. To niewielkie wsparcie może mieć znaczenie, jeśli jest stosowane regularnie. Najlepiej działa jako element szerszego podejścia, do którego zalicza się aktywny tryb życia, zdrową dietę i optymalną ilość snu. Pamiętaj, że sama matcha nie spowoduje spadku masy ciała, ale może pomóc robić to skuteczniej. 
3. Matcha wykazuje również działanie neuroprotekcyjne, które może wspomagać pamięć i procesy myślowe u starszych osób. Związki aktywne zawarte w proszku z zielonej herbaty, takie jak katechiny i L-teanina, wpływają korzystnie na komórki nerwowe. Chronią je przed uszkodzeniami wynikającymi ze starzenia i stresu oksydacyjnego. Badania sugerują, że regularne spożywanie matchy może opóźniać utratę sprawności poznawczej. Może także poprawiać koncentrację, czujność i komfort psychiczny. Działanie to jest szczególnie istotne u osób starszych narażonych na izolację społeczną i ograniczoną aktywność umysłową.

Jak pić matchę?

Matchę można przygotować na wiele sposobów – zarówno tradycyjnie, jak i w nowoczesnych wersjach, dopasowanych do indywidualnych preferencji. Do najpopularniejszych form podania należą:

• Tradycyjna metoda – parzenie matchy z gorącą (ale nie wrzącą) wodą i ubijanie jej bambusową trzepaczką (chasen) do uzyskania delikatnej pianki. To sposób stosowany w japońskich ceremoniach herbacianych, który pozwala w pełni docenić smak i konsystencję napoju.
  
• Matcha latte – połączenie proszku matchy z mlekiem (krowim lub napojem roślinnym, np. owsianym, migdałowym, kokosowym), często z dodatkiem miodu lub syropu. Łagodniejszy smak sprawia, że to idealna alternatywa dla kawy z mlekiem.
  
• Matcha w kuchni – dodatek do koktajli, smoothie, owsianki, lodów, ciast, deserów, a także energetycznych kulek mocy. Nadaje potrawom delikatnie trawiasty smak i intensywny zielony kolor, wzbogacając je o cenne składniki odżywcze.

Dla uzyskania korzyści zdrowotnych zaleca się spożywać 1–2 łyżeczki matchy dziennie, co odpowiada 1–2 porcjom napoju. Taka ilość jest uznawana za optymalną i bezpieczną dla większości osób.

Czy warto włączyć matchę do codziennej diety?

Zdecydowanie tak – matcha to jeden z tych produktów, które mogą realnie wzbogacić codzienną dietę i styl życia. Dzięki zawartości kofeiny i L-teaniny zapewnia naturalną energię i lepszą koncentrację, bez nagłych skoków i spadków pobudzenia. Jej działanie antyoksydacyjne wspiera odporność oraz spowalnia procesy starzenia, a wysoka zawartość chlorofilu pomaga w detoksykacji organizmu i oczyszczaniu wątroby.

Matcha to również doskonały przykład superfoodu – naturalnego produktu o wyjątkowo bogatym składzie i szerokim zastosowaniu. Można ją pić na ciepło, zimno, z mlekiem lub wykorzystywać w zdrowych przepisach – co sprawia, że łatwo ją dopasować do indywidualnych upodobań i trybu życia.

Warto jednak pamiętać o umiarkowaniu – najlepsze efekty przynosi regularne spożywanie matchy w rozsądnych ilościach (1–2 łyżeczki dziennie). Dzięki temu można czerpać z niej pełnię korzyści, nie obciążając przy tym organizmu nadmiarem kofeiny. Matcha to prosty, naturalny krok w stronę większej energii, zdrowia i równowagi na co dzień.

Podsumowanie

Matcha to coś więcej niż modny napój – to naturalne wsparcie dla organizmu, które łączy w sobie energię, koncentrację, odporność i detoks w jednej filiżance. Dzięki unikalnemu połączeniu kofeiny i L-teaniny działa łagodnie, ale skutecznie, wspierając zarówno ciało, jak i umysł. Jej właściwości antyoksydacyjne, wspomagające metabolizm oraz oczyszczające sprawiają, że warto rozważyć jej stałe miejsce w codziennej diecie.

Warto wybierać produkty z certyfikowanych, ekologicznych upraw, które gwarantują najwyższą jakość i czystość składu. ​​Niezależnie od formy – tradycyjnej, latte czy w smoothie – regularne spożywanie przynosi korzyści dla organizmu.

FAQ

Czy matcha zawiera kofeinę?

Tak, matcha zawiera kofeinę – jednak dzięki obecności L-teaniny działa ona łagodniej niż kofeina z kawy. Efektem jest długotrwałe pobudzenie bez nagłego „zjazdu energetycznego”.

Jak często można pić matchę?

Zalecana dawka to 1–2 łyżeczki dziennie, co odpowiada jednej lub dwóm porcjom napoju. Spożywanie matchy regularnie, ale z umiarem, pozwala korzystać z jej właściwości bez ryzyka nadmiaru kofeiny.

Czy dzieci mogą pić matchę?

Ze względu na zawartość kofeiny matcha nie jest zalecana dla dzieci. Można natomiast wprowadzać produkty z minimalną ilością matchy (np. w deserach), ale najlepiej po konsultacji z pediatrą.

Jaka matcha jest najlepsza?

Najlepiej wybierać matchę ceremonialnej jakości z certyfikowanych, ekologicznych upraw. Ma ona intensywnie zielony kolor, łagodny smak i najwyższą zawartość składników aktywnych. Unikaj produktów tanich i bardzo jasnych – mogą być niższej jakości lub zawierać domieszki.

Czy matcha może zastąpić kawę?

Tak, wiele osób zastępuje kawę matchą – głównie ze względu na łagodniejsze działanie, brak uczucia niepokoju po spożyciu oraz dodatkowe korzyści zdrowotne, jak działanie antyoksydacyjne i wspierające koncentrację.

Czy matcha jest dobra na odchudzanie?

Matcha może wspierać proces odchudzania, ponieważ zawarte w niej katechiny (szczególnie EGCG) przyspieszają metabolizm i wspomagają spalanie tłuszczu, zwłaszcza w połączeniu z aktywnością fizyczną.

Bibliografia

1. Kochman J, Jakubczyk K, Antoniewicz J, Mruk H, Janda K. Health Benefits and Chemical Composition of Matcha Green Tea: A Review. Molecules. 2020 Dec 27;26(1):85. Link: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7796401/#abstract1  
2. Willems MET, Şahin MA, Cook MD. Matcha Green Tea Drinks Enhance Fat Oxidation During Brisk Walking in Females. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2018 Sep 1;28(5):536-541. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29345213/  
3. Sakurai K, Shen C, Ezaki Y, Inamura N, Fukushima Y, Masuoka N, Hisatsune T. Effects of Matcha Green Tea Powder on Cognitive Functions of Community-Dwelling Elderly Individuals. Nutrients. 2020 Nov 26;12(12):3639. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33256220/ 

Zobacz także

Obniżenie kortyzolu – skuteczne metody

Jakie suplementy na odchudzanie?