Objawy celiakii
Celiakia może objawiać się w różnorodny sposób, a symptomy często wykraczają poza układ pokarmowy. Do najbardziej charakterystycznych objawów należą:
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- przewlekłe biegunki.
Jednak wiele osób z celiakią zmaga się również z dolegliwościami ogólnoustrojowymi. Przewlekłe zmęczenie, które nie ustępuje mimo odpoczynku, czy bóle stawów to częste problemy. Symptomy te mogą być mylone z innymi chorobami, na przykład schorzeniami reumatycznymi.
Objawy różnią się w zależności od wieku. U dzieci celiakia często powoduje zaburzenia wzrostu, niską masę ciała lub opóźnienie dojrzewania. U dorosłych choroba może przejawiać się mniej oczywistymi dolegliwościami, takimi jak:
- anemia,
- depresja,
- przewlekłe zmęczenie.
Celiakia może również manifestować się w nietypowy sposób. Objawy takie jak niedokrwistość, afty w jamie ustnej, drętwienie lub mrowienie kończyn nie zawsze są kojarzone z tą chorobą.
Z tego powodu wiele osób pozostaje niezdiagnozowanych przez długi czas. Symptomy mogą także zmieniać się pod wpływem wieku, stresu lub infekcji. Dlatego tak ważna jest świadomość różnorodności objawów i szybka konsultacja lekarska w przypadku ich wystąpienia.
Jak diagnozować celiakię?
Diagnozowanie celiakii wymaga starannego przeprowadzenia badań, które potwierdzą obecność choroby. Podstawowym krokiem są badania serologiczne. Polegają one na oznaczeniu we krwi specyficznych przeciwciał, takich jak:
- przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA),
- przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG),
- przeciwciała przeciwko deamidowanym peptydom gliadyny (DGP).
Jeśli wyniki tych badań są dodatnie, konieczne staje się wykonanie biopsji jelita cienkiego. Jest to kluczowy etap diagnozy, ponieważ pozwala na ocenę stopnia zaniku kosmków jelitowych, co jest charakterystyczne dla celiakii.
Należy pamiętać, że przed rozpoczęciem diagnostyki nie powinno się eliminować glutenu z diety. Spożywanie glutenu jest istotne dla uzyskania wiarygodnych wyników testów serologicznych. Jego wcześniejsze wykluczenie może prowadzić do fałszywie ujemnych wyników i utrudnić prawidłowe rozpoznanie choroby.
W przypadku wątpliwości warto zasięgnąć porady gastroenterologa. Specjalista pomoże zinterpretować wyniki badań i zaproponuje dalsze postępowanie.
Leczenie celiakii
Celiakia wymaga całkowitej eliminacji glutenu z diety. Jest to jedynym skutecznym sposobem leczenia tej choroby. Ścisła dieta bezglutenowa musi być przestrzegana przez całe życie. Oznacza to rezygnację z produktów zawierających pszenicę, żyto i jęczmień, a także dokładne sprawdzanie etykiet przetworzonych produktów spożywczych.
Gluten może występować w miejscach, gdzie się go nie spodziewasz, na przykład w sosach, przyprawach czy słodyczach, a nawet w przetworzonym mięsie, takim jak wędliny czy mięso panierowane. Kluczowe jest unikanie zanieczyszczeń krzyżowych, które mogą wystąpić podczas produkcji żywności, w kuchni lub podczas przechowywania produktów. Nawet niewielkie ilości glutenu mogą wywołać reakcję u osób z celiakią, dlatego tak ważna jest czujność i przestrzeganie zasad diety bezglutenowej z najwyższą dokładnością.
Dieta bezglutenowa nie tylko łagodzi objawy. Chroni też przed poważnymi powikłaniami, takimi jak niedobory żywieniowe, osteoporoza czy zwiększone ryzyko niektórych chorób autoimmunologicznych.
Jak ułatwić sobie przejście na dietę bezglutenową?
Zmiana nawyków żywieniowych bywa trudna, zwłaszcza na początku. Pomoc dietetyka może okazać się nieoceniona. Specjalista pomoże zaplanować zbilansowane posiłki, wskaże bezpieczne produkty i doradzi, jak unikać kontaminacji glutenu.
- Unikaj – pieczywa, makaronów, ciast i innych produktów zawierających pszenicę, żyto lub jęczmień.
- Wybieraj – naturalnie bezglutenowe zboża, takie jak ryż, kukurydza, gryka czy amarantus, oraz produkty oznaczone jako „bezglutenowe”.
- Planuj posiłki – upewnij się, że dieta dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
- Konsultuj się – regularnie z dietetykiem, aby monitorować efekty i dostosowywać jadłospis do indywidualnych potrzeb.
Na produktach zwróć uwagę na znak przekreślonego kłos, który jest gwarancją, że dany produkt jest bezpieczny dla osób na diecie bezglutenowej. Symbol ten oznacza, że żywność została przebadana i spełnia rygorystyczne normy dotyczące zawartości glutenu, które wynoszą maksymalnie 20 ppm (części na milion).
Dzięki temu osoby z celiakią mogą mieć pewność, że produkt nie zawiera glutenu ani nie został zanieczyszczony podczas produkcji czy pakowania. Szukanie tego znaku na opakowaniach pomaga uniknąć przypadkowego spożycia glutenu, szczególnie w przypadku żywności przetworzonej, gdzie gluten może być obecny jako ukryty składnik. Regularne wybieranie produktów oznaczonych przekreślonym kłosem to istotny krok w przestrzeganiu diety bezglutenowej i utrzymaniu dobrego zdrowia.
