N-acetylocysteina (NAC) to organiczny związek chemiczny, który jest pochodną aminokwasu cysteiny. Najczęściej NAC zalecany jest w zaburzeniach pracy wątroby, ale pełni o wiele więcej ważnych funkcji w organizmie, o których możesz nie wiedzieć. Jakie właściwości ma NAC? Jak stosować n-acetylocysteinę? Czy istnieją badania potwierdzające skuteczność NAC? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

NAC (N-acetylo-L-cysteina) – co to jest? 

N-acetylocysteina jest związkiem, do którego syntezy niezbędna jest cysteina. NAC powstaje bowiem podczas acetylacji cysteiny, czyli poprzez dodanie do niej grupy acetylowej. Produkcja n-acetylocysteiny w organizmie zależna jest od czynników dietetycznych i metabolicznych. W celu zwiększenia jej produkcji w organizmie należy zwiększyć w jadłospisie ilość produktów, które są źródłem cysteiny. Zaliczyć do nich można mięso, orzechy, nasiona, nabiał i produkty zbożowe. Cysteinę organizm jest również w stanie wytworzyć w organizmie z innych aminokwasów, takich jak metionina i seryna, ponieważ cysteina jest aminokwasem endogennym (czyli takim, który organizm jest w stanie sam syntetyzować). Na produkcję NAC, poza dietą, wpływ ma również wiek, stan zdrowia oraz styl życia. Dlatego w niektórych sytuacjach warto rozważyć jego suplementację, aby wesprzeć organizm.  

N-acetylocysteina pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Do jednych z nich należy zaliczyć działanie antyoksydacyjne. Oznacza to, że zwalcza ona wolne rodniki tlenowe, których nadmiar w organizmie mógłby doprowadzić do rozwoju poważnych chorób. Nie należy również zapominać o jej korzystnym wpływie na wątrobę. NAC bowiem wspiera procesy detoksykacji organizmu, dzięki czemu pomaga w usuwaniu toksyn i szkodliwych substancji w organizmie. Dodatkowo odgrywa on rolę we wsparciu regeneracji wątroby. N-acetylocysteina może także pomóc w regulacji stężenia glukozy we krwi. Stosowanie tego związku może wpłynąć na zwiększenie wrażliwości tkanek na działanie insuliny oraz mieć ochronne właściwości w stosunku do komórek beta-trzustki, które produkują ten hormon. Dodatkowo NAC ma właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu może wspierać nie tylko odporność organizmu, ale również zmniejszać stan zapalny, który często współtowarzyszy podwyższonemu stężeniu glukozy. Omawiając rolę n-acetylocysteiny w organizmie, nie można pominąć jej korzystnego wpływu na poprawę funkcji mózgu i koncentracji. 

NAC a glutation

N-acetylocysteina jest ważna dla utrzymania odpowiedniego poziomu glutationu. Glutation jest białkiem zbudowanym z trzech aminokwasów i jest on jednym z najsilniejszych antyoksydantów w organizmie. Dlatego warto zadbać o jego właściwy poziom. N-acetylocysteina pełni rolę prekursora glutationu. Oznacza to, że organizm jest w stanie wyprodukować z niej z cysteinę i następnie glutation. Jak pokazują liczne badania, odpowiednie poziomy glutationu w organizmie mogą spowolnić procesy starzenia się organizmu, wesprzeć układ odpornościowy oraz zmniejszyć ryzyko licznych chorób.

NAC a zdrowie płuc

NAC pełni również istotną rolę w zachowaniu zdrowia płuc. N-acetylocysteina dzięki właściwościom antyoksydacyjnym może pomóc w ochronie płuc. Dodatkowo NAC jest wykorzystywany jako środek, który rozrzedza śluz. Dlatego jest stosowany u pacjentów z przewlekłymi obturacyjnymi chorobami płuc i mukowiscydozą. Stosowanie NAC u tych pacjentów może usprawnić usuwanie wydzieliny, dzięki czemu może ułatwić im oddychanie. 

Czy NAC jest antyoksydantem?

NAC jest silnym antyoksydantem, czyli związkiem, który ma zdolność do neutralizowania wolnych rodników. N-acetylocysteina, poza tym, że sama jest przeciwutleniaczem, może również dostarczać cysteinę dla glutationu, który również ma działanie antyoksydacyjne. Dodatkowo NAC może wpływać na regenerację innych antyoksydantów, takich jak witamina C i E. 

Skutki uboczne NAC

Suplementacja n-acetylocysteiny jest zazwyczaj dobrze tolerowana i nie powoduje skutków ubocznych. Mimo to, niektóre osoby mogą nie czuć się dobrze po suplementacji tego składnika. Najczęstszą tego przyczyną jest zbyt duża porcja NAC. Jednak w niektórych przypadkach, pomimo prawidłowej ilości suplementu może dojść do objawów, takich jak:

• ból brzucha, nudności, biegunka, 
• reakcje alergiczne, 
• obniżone stężenie glukozy we krwi. 

Jeśli po suplementacji NAC czujesz się źle, powinieneś skonsultować to ze specjalistą, aby ustalić przyczynę. 

Badania naukowe na temat NAC 

NAC jest głównym tematem wielu badań naukowych. Dzięki temu możesz być pewny jego wpływu na organizm. Dlatego poznaj kilka ciekawych wniosków na jego temat:

1. Zastosowanie NAC może przynieść korzystny efekt w leczeniu zaburzeń psychicznych, takich jak uzależnienie od nikotyny, obgryzanie skórek i paznokci oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne;
2. Zastosowanie NAC u pacjentów z ostrą niewydolnością wątroby znacząco zwiększa przeżywalność i skraca czas hospitalizacji;
3. NAC może stanowić element uzupełniający terapii chorób neurodegeneracyjnych (choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, udar, ból neuropatyczny), dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. 

Zobacz także:

• Witaminy antyoksydacyjne a ochrona przed wolnymi rodnikami
• Czym są wolne rodniki i jaki mają wpływ na nasze zdrowie?
• Podstawy suplementacji przy insulinooporności

Literatura:

1. Sharieff S, Idrees A, Rafai W, Bukhari SUS. Use of Oral N-Acetylcysteine (NAC) in Non-Acetaminophen-Induced Acute Hepatic Failure. Cureus. 2023 Mar 7;15(3):e35852.
2. Tardiolo G, Bramanti P, Mazzon E. Overview on the Effects of N-Acetylcysteine in Neurodegenerative Diseases. Molecules. 2018 Dec 13;23(12):3305.
3. Bavarsad Shahripour R, Harrigan MR, Alexandrov AV. N-acetylcysteine (NAC) in neurological disorders: mechanisms of action and therapeutic opportunities. Brain Behav. 2014 Mar;4(2):108-22.

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.