Choroba wrzodowa jelit – przyczyny, objawy, suplementacja, dieta, leczenie

Choroba wrzodowa jelit to schorzenie, które może znacznie obniżać komfort życia. Doświadczasz bólu brzucha, problemów z wypróżnieniem lub innych nieprzyjemnych objawów? Choroba wrzodowa jelit może być odpowiedzialna za te dolegliwości. Z tego artykułu dowiesz się, jakie mogą być przyczyny, objawy oraz skuteczne metody leczenia tego schorzenia. Poznasz również, jakie zioła i suplementy mogą wspierać Twoje zdrowie, a także jakie produkty warto włączyć do diety, aby złagodzić objawy.

Choroba wrzodowa jelit — co to jest?

Choroba wrzodowa jelit to przewlekłe schorzenie, które prowadzi do powstawania wrzodów w błonie śluzowej jelit. Najczęściej dotyka ona dwunastnicy, ale może również występować w innych częściach układu pokarmowego. Wrzody są bolesnymi ubytkami w błonie śluzowej. Mogą one prowadzić do licznych dolegliwości, takich jak ból brzucha, wzdęcia czy problemy z trawieniem. Choroba wrzodowa jelit ma charakter nawracający. Oznacza to, że objawy mogą pojawiać się i znikać, a to dodatkowo utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Jakie są przyczyny choroby wrzodowej jelit?

Choroba wrzodowa jelit ma wiele przyczyn, a najczęstszą z nich jest infekcja bakteriami Helicobacter pylori. Prowadzi ona do uszkodzenia błony śluzowej żołądka i jelit, co może prowadzić do stanu zapalnego, a w dłuższym czasie do powstawania wrzodów. Infekcja tą bakterią jest powszechna i wiele osób nie ma żadnych objawów. Jednak u niektórych może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Ponadto zakażenie h. pylori może przez wiele lat nie dawać żadnych objawów. Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie badań.

Innym istotnym czynnikiem ryzyka są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen czy aspiryna. Długoterminowe stosowanie tych leków może uszkadzać błonę śluzową jelit i prowadzić do powstawania wrzodów. Osoby, które przyjmują NLPZ w celu łagodzenia przewlekłych bólów, są szczególnie narażone na rozwój choroby wrzodowej. Choroby zapalne jelit, takie jak choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, również mogą być przyczyną powstawania wrzodów. Te przewlekłe schorzenia prowadzą do zapalenia błony śluzowej jelit, co sprzyja tworzeniu owrzodzeń. 

Niezdrowa dieta, bogata w tłuste i przetworzone produkty, a także nadmierne spożycie alkoholu, mogą również przyczyniać się do rozwoju choroby. Stres i palenie papierosów także zwiększają ryzyko wystąpienia wrzodów. Ważnym czynnikiem może być także genetyka – osoby, u których w rodzinie występowały przypadki choroby wrzodowej, są bardziej narażone na jej rozwój.

Choroba wrzodowa jelit — czym się objawia?

Choroba wrzodowa jelit może objawiać się różnorodnymi symptomami, które często zależą od lokalizacji i ciężkości wrzodów. Najczęstsze objawy to ból brzucha, który zazwyczaj występuje w nadbrzuszu lub w dolnej części brzucha. Charakter bólu może być różny – od ostrego i skurczowego po tępy. Wiele osób zauważa nasilenie bólu po posiłkach, a także w nocy, co może prowadzić do zaburzeń snu. Dodatkowo mogą występować objawy takie jak wzdęcia, zgaga i ogólne uczucie dyskomfortu. U niektórych osób mogą wystąpić również problemy z wypróżnianiem, takie jak biegunki lub zaparcia.

W bardziej zaawansowanych przypadkach choroba może prowadzić do powikłań, takich jak krwawienia z przewodu pokarmowego, które objawiają się ciemnymi stolcami lub wymiotami z krwią. Jeśli zauważysz takie objawy, konieczna jest pilna konsultacja lekarska.

Diagnostyka choroby wrzodowej jelit

Diagnostyka choroby wrzodowej jelit opiera się na kilku głównych badaniach, które pozwalają na dokładne określenie obecności i lokalizacji wrzodów. Pierwszym krokiem jest szczegółowy wywiad lekarski, podczas którego lekarz ocenia objawy pacjenta, takie jak ból brzucha, krwawienie z odbytu, zmiany w wypróżnieniach czy utratę wagi. Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego, lekarz może zlecić dodatkowe badania diagnostyczne.

Jednym z najczęściej stosowanych badań w diagnostyce choroby wrzodowej jest endoskopia (czyli kolonoskopia lub gastroskopia), która pozwala na bezpośrednie oglądanie wnętrza jelit oraz pobranie wycinków do analizy histopatologicznej. Endoskopia jest szczególnie pomocna w wykrywaniu owrzodzeń oraz ocenie stopnia ich zaawansowania. W niektórych przypadkach wykonuje się również badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, aby lepiej zobrazować stan jelit i ewentualne komplikacje.

Dodatkowo przeprowadza się testy na obecność bakterii Helicobacter pylori, które są główną przyczyną choroby wrzodowej. Można to zrobić za pomocą testów oddechowych, badań krwi lub kału. Czasami stosuje się również badania obrazowe, takie jak RTG, w celu oceny ewentualnych powikłań, takich jak perforacja jelit.

Wpływ diety na chorobę wrzodową jelit

Dieta jest istotnym elementem leczenia i zapobiegania nawrotom choroby wrzodowej jelit. Odpowiednio dobrane produkty mogą złagodzić objawy i wspomagać proces regeneracji błony śluzowej jelit. Jednym z najważniejszych zaleceń dietetycznych dla osób z chorobą wrzodową jelit jest unikanie pokarmów, które mogą drażnić błonę śluzową. Należy ograniczyć spożywanie potraw tłustych, smażonych, pikantnych oraz bardzo kwaśnych, które mogą stymulować produkcję kwasu żołądkowego i nasilać objawy, takie jak ból brzucha czy zgaga. Kofeina, alkohol oraz napoje gazowane również powinny być ograniczone, ponieważ mogą podrażniać jelita i wpływać negatywnie na proces gojenia wrzodów.

Korzystne dla osób z chorobą wrzodową jelit są natomiast lekkostrawne pokarmy, takie jak gotowane warzywa, chude mięso, ryby, zupy oraz produkty z pełnego ziarna. Produkty bogate w błonnik, takie jak owoce i warzywa, wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i pomagają w regulacji wypróżnień, co może mieć korzystny wpływ na zmniejszenie ryzyka powstawania wrzodów.

Spożywanie regularnych, mniejszych posiłków w ciągu dnia zamiast dużych, obfitych porcji również jest zalecane, ponieważ pomaga to uniknąć nadmiernego obciążenia jelit i zmniejsza ryzyko podrażnienia błony śluzowej. Ważne jest także, aby dokładnie przeżuwać jedzenie, co ułatwia trawienie i zmniejsza ryzyko zaostrzeń objawów.

Choroba wrzodowa jelit — suplementacja i leczenie

Leczenie choroby wrzodowej jelit obejmuje zarówno terapię farmakologiczną, jak i wspomagającą suplementację. W przypadku zakażenia bakterią Helicobacter pylori, stosuje się antybiotykoterapię, która skutecznie eliminuje infekcję. W celu łagodzenia objawów i wsparcia procesu gojenia, lekarze zalecają leki osłaniające błonę śluzową jelit, które zmniejszają kwasowość w przewodzie pokarmowym i przyspieszają regenerację tkanek.

Suplementacja może dodatkowo wspierać leczenie. Probiotyki, takie jak Lactobacillus i Bifidobacterium, pomagają odbudować zdrową mikroflorę jelitową, co sprzyja lepszemu trawieniu i łagodzi objawy choroby. Cynk odgrywa ważną rolę w regeneracji błony śluzowej, a glutamina wspomaga procesy naprawcze w jelitach, przyspieszając ich gojenie.

Warto także sięgnąć po witaminę C, która działa przeciwzapalnie i przyspiesza procesy regeneracyjne. Suplementy z naturalnymi wyciągami roślinnymi, takimi jak aloes czy kurkuma, mogą dodatkowo łagodzić podrażnienia i wspomagać trawienie. Jest to szczególnie ważne przy tej chorobie.

Badania nad chorobą wrzodową jelit

Choroba wrzodowa jelit to dolegliwość, która może znacznie obniżać jakość życia pacjentów. Prowadzi do przewlekłego bólu, zaburzeń trawienia i powikłań zdrowotnych. Objawia się głównie powstawaniem owrzodzeń na błonie śluzowej jelit, które mogą prowadzić do krwawienia, a w skrajnych przypadkach do perforacji ściany jelita. Przyczyny tej choroby są złożone i mogą obejmować zarówno czynniki biologiczne, takie jak infekcje bakteryjne, jak i środowiskowe. Dlatego poznaj kilka faktów, które mogą okazać się pomocne przy tej chorobie, które można znaleźć w badaniach naukowych:

1. Spożycie błonnika ma istotny wpływ na zdrowie układu pokarmowego i może chronić przed rozwojem wrzodów, w tym wrzodów jelitowych. Błonnik pochodzący z owoców, warzyw i produktów pełnoziarnistych wspomaga trawienie, reguluje pracę jelit i zmniejsza kwasowość. Dzięki temu pomaga chronić błonę śluzową przed uszkodzeniami. Badania wykazały, że osoby spożywające większe ilości błonnika mają mniejsze ryzyko wystąpienia choroby wrzodowej, ponieważ błonnik może również działać ochronnie na ściany jelit [1]. 
2. Probiotyki, takie jak Lactobacillus i Bifidobacterium, mogą wspierać leczenie wrzodów, w tym wrzodów jelitowych, poprzez przywracanie równowagi mikroflory jelitowej. Badania pokazują, że probiotyki mogą zmniejszać stan zapalny i wspomagać gojenie się owrzodzeń, łagodząc objawy i zmniejszając ryzyko nawrotów. Dzięki swoim właściwościom ochronnym probiotyki pomagają w regeneracji błony śluzowej jelit, co przyśpiesza procesy naprawcze. Ich regularne spożywanie może być korzystne w profilaktyce i leczeniu choroby wrzodowej [2]. 
3. Bakteria Helicobacter pylori jest głównym czynnikiem wywołującym wrzody żołądka i jelit, ponieważ infekcja nią uszkadza błonę śluzową przewodu pokarmowego, prowadząc do stanów zapalnych i owrzodzeń. Spożycie witaminy C odgrywa ważną rolę w ochronie przed tymi uszkodzeniami. Działa ona jako silny antyoksydant, neutralizując wolne rodniki i wspomagając gojenie śluzówki. Badania wykazują, że osoby z wyższym poziomem witaminy C mają mniejsze ryzyko rozwoju choroby wrzodowej, ponieważ witamina ta może także wspomagać układ odpornościowy w walce z infekcją H. pylori [3]. 

FAQ

Czym jest choroba wrzodowa jelit?

Choroba wrzodowa jelit to schorzenie, które prowadzi do powstawania ubytków w błonie śluzowej jelit.  Wrzody te mogą wywoływać ból i inne dolegliwości. Najczęstszą przyczyną jest infekcja bakterią Helicobacter pylori, ale mogą to być także skutki stosowania niektórych leków, np. przeciwzapalnych.

Jakie są najczęstsze przyczyny choroby wrzodowej jelit?

Choroba wrzodowa jelit najczęściej spowodowana jest przez bakterie Helicobacter pylori, które uszkadzają błonę śluzową jelit. Przyczyną mogą być też leki, zwłaszcza niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen. Niezdrowa dieta, stres oraz palenie papierosów również zwiększają ryzyko rozwoju tej choroby.

Jakie objawy mogą wskazywać na chorobę wrzodową jelit?

Choroba wrzodowa jelit może objawiać się bólem brzucha, najczęściej odczuwanym po posiłkach lub na czczo. Inne objawy to m.in. wzdęcia, uczucie pełności, nudności oraz zgaga. W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się krwawienia, co może być widoczne jako ciemne stolce lub wymioty z krwią.

Czy choroba wrzodowa jelit może prowadzić do powikłań?

Tak. Choroba ta może prowadzić do poważnych powikłań. Należą do nich perforacja jelita, która wymaga natychmiastowej interwencji, oraz krwawienia wewnętrzne. W niektórych przypadkach wrzody mogą powodować zwężenie przewodu pokarmowego, utrudniając trawienie.

Jakie badania diagnostyczne wykonuje się w przypadku choroby wrzodowej jelit?

Aby zdiagnozować chorobę wrzodową jelit, lekarz może zlecić endoskopię, podczas której wprowadza się elastyczny instrument z kamerą do przewodu pokarmowego. To pozwala zobaczyć błonę śluzową i ewentualne wrzody. Wykonuje się także testy na obecność Helicobacter pylori, takie jak testy oddechowe, badania krwi lub kału. Dodatkowo mogą być zalecane badania obrazowe, np. RTG, aby ocenić stan jelit.

Zobacz także

• Zespół jelita drażliwego – przyczyny, objawy, suplementacja, dieta, leczenie
• Nieszczelne jelita – przyczyny, objawy i leczenie
• Zgaga i refluks – przyczyny, objawy, suplementacja, dieta, leczenie

Bibliografia

1. Aldoori WH, Giovannucci EL, Stampfer MJ, Rimm EB, Wing AL, Willett WC. Prospective study of diet and the risk of duodenal ulcer in men. Am J Epidemiol. 1997 Jan 1;145(1):42-50. 
2. Lesbros-Pantoflickova D, Corthésy-Theulaz I, Blum AL. Helicobacter pylori and probiotics. J Nutr. 2007 Mar;137(3 Suppl 2):812S-8S. 
3. Mei H, Tu H. Vitamin C and Helicobacter pylori Infection: Current Knowledge and Future Prospects. Front Physiol. 2018 Aug 14;9:1103. 

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.