Niedobór żelaza w organizmie
Niedobór żelaza w organizmie może prowadzić do wielu objawów, które negatywnie wpływają na codzienne funkcjonowanie i jakość życia. Bladość skóry jest jednym z najbardziej charakterystycznych symptomów, spowodowanym obniżonym stężeniem hemoglobiny. Osoby cierpiące na niedobór żelaza często skarżą się na zmęczenie i brak energii, a także na osłabienie układu odpornościowego, co zwiększa podatność na infekcje. Inne objawy to problemy z koncentracją i trudności w skupieniu uwagi.
Najczęstsze objawy niedoboru żelaza:
- bladość skóry,
- przewlekłe zmęczenie i brak energii,
- osłabiona odporność i częstsze infekcje,
- problemy z koncentracją,
- sucha i szorstka skóra,
- wypadanie włosów i łamliwość paznokci.
Przyczyny niedoboru żelaza
Nieodpowiednia dieta – brak produktów bogatych w żelazo, takich jak mięso, ryby, rośliny strączkowe czy zielone warzywa liściaste.
Zaburzenia wchłaniania – choroby układu pokarmowego, takie jak celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna, które ograniczają zdolność organizmu do przyswajania żelaza.
Zwiększone zapotrzebowanie – okresy, w których organizm wymaga więcej żelaza, np. ciąża, intensywny wzrost u młodzieży czy duży wysiłek fizyczny u sportowców.
Utrata krwi – obfite miesiączki, krwawienia z przewodu pokarmowego lub inne przewlekłe źródła utraty krwi mogą prowadzić do niedoborów żelaza.
Skutki niedoboru żelaza
Nieleczony niedobór żelaza może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak:
- Anemia (niedokrwistość), która obniża zdolność organizmu do efektywnego transportu tlenu.
- Osłabienie układu odpornościowego, zwiększając ryzyko infekcji.
- Problemy z funkcjonowaniem układu nerwowego, w tym pogorszenie pamięci i koncentracji.
- Pogorszenie kondycji fizycznej, osłabienie wydolności i regeneracji organizmu.
Zarówno dieta bogata w żelazo, jak i regularne badania krwi pomagają uniknąć niedoboru. W razie potrzeby warto skonsultować się z lekarzem, aby wdrożyć suplementację lub leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb organizmu.
Jak diagnozować stężenie żelaza?
Badanie stężenia żelaza we krwi jest podstawowym narzędziem diagnostycznym, które pozwala ocenić stan gospodarki żelazem w organizmie. W celu uzyskania wiarygodnych wyników, konieczne jest odpowiednie przygotowanie. Należy zgłosić się na badanie rano, na czczo. Przez co najmniej osiem godzin przed pobraniem krwi nie powinno się spożywać posiłków ani pić napojów, takich jak kawa czy herbata. Zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego i zapewnienie sobie odpowiedniej ilości snu. Może to wpłynąć na dokładność wyników. Ważne jest również, aby nie spożywać suplementów z żelazem na kilka dni przed badaniem (zazwyczaj przez 5–7 dni), ponieważ mogą one podnieść chwilowe stężenie żelaza we krwi, co zafałszuje rzeczywisty obraz stanu gospodarki żelazowej.
Badanie nie powinno być wykonywane w trakcie menstruacji ani w czasie choroby. Menstruacja może wpływać na wyniki poprzez obniżenie stężenia żelaza w wyniku utraty krwi, natomiast choroba, szczególnie z towarzyszącym stanem zapalnym, może zaburzać wyniki poprzez zmiany w metabolizmie żelaza w organizmie.
Podczas badania ocenia się nie tylko stężenie żelaza, ale też inne istotne parametry związane z jego gospodarką. Wśród nich istotną rolę odgrywają ferrytyna, wskazująca na zapasy żelaza w organizmie, oraz transferryna, białko odpowiedzialne za transport żelaza we krwi. Dodatkowo można określić utajoną zdolność wiązania żelaza (UIBC), która pozwala ocenić zdolność organizmu do magazynowania i wykorzystywania tego pierwiastka.
Prawidłowe stężenie żelaza różni się w zależności od płci. U mężczyzn wynosi od 17,7 do 35,9 µmol/l, natomiast u kobiet od 11,1 do 30,1 µmol/l. Stężenie żelaza bliskie dolnej granicy może oznaczać niedostateczne zapasy tego pierwiastka w organizmie i zwiększone ryzyko rozwoju niedoboru, szczególnie przy większym zapotrzebowaniu lub utracie żelaza. Z kolei wartości bliskie górnej granicy mogą sugerować ryzyko jego nadmiaru, co może prowadzić do toksyczności. Dlatego, w przypadku takich wyników, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak oznaczenie ferrytyny czy transferryny, aby dokładniej ocenić gospodarkę żelazową i przyczyny odchyleń.
Analiza parametrów gospodarki żelazem umożliwia ocenę stanu zdrowia i wdrożenie odpowiedniej terapii. Regularne badania są kluczowe dla osób z grup ryzyka, takich jak kobiety w ciąży, sportowcy czy osoby z przewlekłymi schorzeniami. Dzięki właściwej diagnostyce można szybko wykryć problemy i zapobiec ich skutkom.
