Adenomioza. Czym różni się od endometriozy?

Autor Agnieszka Cabel Ciąża, karmienie i płodność, Dolegliwości, Zdrowie 0 komentarzy

Adenomioza i endometrioza to schorzenia, które często wywołują zamieszanie ze względu na podobieństwo objawów. W adenomiozie błona śluzowa macicy wrasta w jej mięsień, co sprawia, że macica powiększa się i zmienia. W endometriozie komórki endometrium mogą pojawiać się poza macicą i powodować problemy w innych narządach. Z tego artykułu dowiesz się, czym te choroby się różnią, jakie objawy mogą dawać i jak można je leczyć.

Spis treści

Czym jest adenomioza i endometrioza?

Adenomioza i endometrioza to choroby ginekologiczne, które łatwo pomylić z powodu podobnych objawów. Różnią się jednak miejscem, w którym pojawiają się zmiany. W adenomiozie błona śluzowa macicy (endometrium) wrasta w mięsień macicy, prowadząc do jej powiększenia i zmian w strukturze. Natomiast w endometriozie ta sama tkanka pojawia się poza macicą, wywołując ogniska chorobowe na jajnikach, otrzewnej czy innych narządach.

Główna różnica polega na lokalizacji zmian: adenomioza dotyczy wyłącznie wnętrza macicy, a endometrioza może obejmować różne obszary ciała. Obie choroby mogą powodować silne bóle, obfite miesiączki i inne problemy zdrowotne, ale ich objawy i nasilenie mogą być różne w zależności od organizmu.

Kilka kluczowych różnic:

Lokalizacja – adenomioza ogranicza się do mięśnia macicy, podczas gdy endometrioza występuje poza nią.
Objawy – oba schorzenia wywołują bolesne miesiączki i ból w miednicy, ale ich charakter i nasilenie mogą być różne.
Leczenie – terapia zależy od miejsca i nasilenia objawów – w adenomiozie często koncentruje się na samej macicy, a w endometriozie na całej miednicy.

Adenomioza najczęściej dotyczy kobiet w wieku rozrodczym, a jej objawy mogą się różnić w zależności od indywidualnych predyspozycji.

Jakie są objawy adenomiozy i endometriozy?

Adenomioza i endometrioza to choroby, które mogą w dotkliwy sposób utrudniać codzienne funkcjonowanie kobiet. Jednym z głównych objawów obu schorzeń są bolesne miesiączki, często opisywane jako bardzo intensywne i wpływające na aktywność zawodową czy osobistą. Zarówno adenomioza, jak i endometrioza mogą powodować przewlekły ból miednicy, który nie ogranicza się do okresu menstruacji. Taki ból może mieć różny charakter – od tępego po ostry – i nasilać się podczas aktywności fizycznej czy współżycia.

Istotnym objawem, który łączy oba schorzenia, są problemy z płodnością. W adenomiozie zmiany w strukturze macicy mogą utrudniać implantację zarodka, podczas gdy w endometriozie przeszkodą mogą być zrosty czy uszkodzenia w obrębie jajników i jajowodów. Oba schorzenia zwiększają również ryzyko poronień.

Typowe objawy adenomiozy i endometriozy:

Bolesne miesiączki – w adenomiozie ból może być związany z powiększeniem macicy, a w endometriozie z obecnością zmian w miednicy.
Przewlekły ból miednicy – w adenomiozie lokalizuje się głównie w okolicach macicy, podczas gdy w endometriozie może występować w innych obszarach, gdzie znajdują się ogniska choroby.
Problemy z płodnością – oba schorzenia mogą utrudniać zajście w ciążę, ale ich mechanizm jest inny – adenomioza dotyczy macicy, a endometrioza często wpływa na funkcję jajników i jajowodów.

Objawy te mogą się pokrywać, co utrudnia postawienie jednoznacznej diagnozy. Dlatego, jeśli doświadczasz takich dolegliwości, skonsultuj się z ginekologiem. Wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie pozwala złagodzić objawy i poprawić komfort życia.

Przyczyny adenomiozy i endometriozy

Przyczyny adenomiozy i endometriozy nie są jeszcze w pełni zrozumiane. W przypadku obu schorzeń podejrzewa się wpływ czynników genetycznych – kobiety, których bliskie krewne cierpiały na te choroby, są bardziej narażone na ich rozwój. Hormony, zwłaszcza estrogeny, odgrywają również istotną rolę, ponieważ obie choroby są zależne od ich działania.

Różnica między schorzeniami leży w mechanizmie ich powstawania. Adenomioza może być związana z uszkodzeniami macicy, takimi jak łyżeczkowanie czy cięcie cesarskie, które naruszają granicę między błoną śluzową a mięśniówką macicy. W endometriozie podejrzewa się natomiast, że tkanka endometrium dostaje się poza macicę na skutek tzw. wstecznego odpływu krwi miesiączkowej lub przenoszenia komórek drogą naczyń krwionośnych czy limfatycznych.

Również czynniki środowiskowe, takie jak stres czy palenie tytoniu, oraz zaburzenia immunologiczne mogą odgrywać rolę w ich powstawaniu. W przypadku adenomiozy zmiany ograniczają się do macicy, podczas gdy w endometriozie obejmują wiele narządów.

Przewlekły stan zapalny jest kluczowym elementem w patogenezie adenomiozy. Obecność tkanki endometrium w mięśniówce macicy wywołuje reakcję zapalną, prowadzącą do uwalniania mediatorów zapalnych, takich jak cytokiny, które nasilają objawy bólowe i przyczyniają się do zmian strukturalnych w macicy. Proces zapalny może również wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego, pogłębiając objawy i komplikując przebieg choroby. W przypadku adenomiozy zmiany ograniczają się do macicy, podczas gdy w endometriozie obejmują wiele narządów.

Diagnostyka adenomiozy i endometriozy

Diagnostyka adenomiozy i endometriozy jest niezwykle istotnym etapem, ponieważ objawy tych schorzeń mogą się pokrywać, często utrudniając ich odróżnienie. W obu przypadkach niezbędne są badania obrazowe oraz dokładny wywiad medyczny.

Badania obrazowe

Jednym z podstawowych badań jest USG przezpochwowe, które umożliwia ocenę struktury macicy i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. W adenomiozie macica może być powiększona, asymetryczna lub przybierać kulisty kształt. Jest to wynikiem zmian w mięśniówce. W endometriozie USG pomaga wykryć torbiele na jajnikach (tzw. endometrioma) oraz zmiany w innych strukturach miednicy.

Rezonans magnetyczny (MRI) to bardziej zaawansowana metoda diagnostyczna. W adenomiozie MRI pozwala na ocenę głębokości nacieków endometrium w mięśniu macicy oraz różnicowanie jej od innych schorzeń ginekologicznych, takich jak mięśniaki. W przypadku endometriozy MRI jest używane do wykrywania ognisk choroby poza macicą i określenia ich rozległości.

Wywiad medyczny i badania dodatkowe

Dokładny wywiad medyczny jest niezbędny w procesie diagnostycznym. Lekarz zbiera informacje o objawach, historii chorób, wcześniejszych zabiegach chirurgicznych oraz występowaniu podobnych schorzeń w rodzinie. Objawy takie jak bolesne miesiączki, przewlekły ból miednicy czy trudności z zajściem w ciążę mogą wskazywać zarówno na adenomiozę, jak i endometriozę, co wymaga szczegółowej analizy.

W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie badań histopatologicznych. W adenomiozie próbki tkanek mogą potwierdzić obecność endometrium w mięśniówce macicy. Natomiast w endometriozie badania histopatologiczne pomagają wykazać obecność tkanki endometrium w nietypowych miejscach.

Inne metody diagnostyczne:

Badania laboratoryjne – ocena poziomu hormonów i markerów stanu zapalnego, które mogą wskazywać na proces chorobowy.
Laparoskopia – inwazyjne badanie, które pozwala na bezpośrednią wizualizację narządów miednicy. Jest szczególnie przydatne w diagnozowaniu endometriozy, gdy inne metody nie dają jednoznacznych wyników.

Odpowiednia diagnostyka jest podstawą do zaplanowania skutecznego leczenia.

Leczenie adenomiozy i endometriozy

Leczenie adenomiozy i endometriozy zależy od objawów, nasilenia choroby oraz planów pacjentki dotyczących macierzyństwa. U kobiet, które chcą zachować płodność, często stosuje się leczenie zachowawcze, obejmujące farmakoterapię hormonalną. Hormony pomagają złagodzić objawy, regulując cykl miesiączkowy i ograniczając rozwój tkanki endometrium.

Metody zachowawcze:

Agoniści GnRH – leki te zmniejszają produkcję estrogenów, ograniczając wzrost zmian chorobowych w adenomiozie oraz endometriozie.
Wkładki wewnątrzmaciczne (IUD) – uwalniające hormony wkładki działają miejscowo na błonę śluzową macicy, zmniejszając obfitość krwawień i łagodząc ból.

W przypadku adenomiozy leczenie zachowawcze skupia się głównie na zmniejszeniu dolegliwości związanych z macicą, natomiast w endometriozie ma na celu także kontrolę zmian zlokalizowanych poza macicą.

Jeśli farmakoterapia nie przynosi poprawy, a objawy są uciążliwe, lekarze mogą zalecić leczenie operacyjne. Jedną z opcji w przypadku adenomiozy jest ablacja endometrium, która zmniejsza obfitość krwawień menstruacyjnych. W cięższych przypadkach, szczególnie u kobiet, które nie planują już ciąży, rozważa się histerektomię (usunięcie macicy).

W endometriozie operacje mają na celu usunięcie ognisk choroby z innych narządów, takich jak jajniki, jelita czy otrzewna. Zabiegi te mogą pomóc w poprawie płodności u kobiet z zaawansowaną endometriozą.

Każda decyzja dotycząca leczenia powinna być podejmowana indywidualnie, we współpracy z lekarzem. Ważne jest, aby uwzględnić zarówno stan zdrowia pacjentki, jak i jej potrzeby oraz plany na przyszłość. Właściwie dobrana terapia może poprawić jakość życia i złagodzić objawy, które wpływają na codzienne funkcjonowanie.

Adenomioza a płodność

Adenomioza może mieć istotny wpływ na płodność kobiety. Często budzi to niepokój u pacjentek planujących ciążę. Charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany w strukturze macicy mogą prowadzić do trudności z implantacją zarodka. Wnikanie błony śluzowej w mięśniówkę macicy powoduje zaburzenia jej struktury, utrudniając prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka.

Nieprawidłowa perystaltyka mięśniówki macicy, wynikająca z obecności tkanki endometrium w jej warstwie mięśniowej, może dodatkowo wpływać na transport nasienia i zarodka, co komplikuje proces zapłodnienia. Takie zaburzenia mogą prowadzić do problemów z zajściem w ciążę.

U kobiet z adenomiozą obserwuje się również zwiększone ryzyko poronień. Zmiany w naczyniach krwionośnych macicy mogą powodować zaburzenia krążenia, negatywnie wpływając na rozwój ciąży. Do typowych problemów związanych z adenomiozą należą:

poronienia,
przedwczesne porody,
trudności z utrzymaniem ciąży.

W przypadku kobiet z podejrzeniem adenomiozy ważne jest skonsultowanie się z ginekologiem, który pomoże dobrać odpowiedni plan leczenia. Dzięki odpowiedniej terapii i monitorowaniu możliwe jest zwiększenie szans na zajście w ciążę i jej prawidłowy przebieg.

Badania nad adenomiozą

Adenomioza, schorzenie polegające na nieprawidłowym przenikaniu tkanki endometrium do mięśniówki macicy, jest coraz częściej rozpoznawana dzięki postępowi w diagnostyce ginekologicznej. Objawy, takie jak obfite miesiączki, przewlekły ból miednicy i trudności z płodnością, sprawiają, że choroba ta znacząco wpływa na jakość życia pacjentek. Badania nad adenomiozą koncentrują się na identyfikacji czynników genetycznych i hormonalnych, które mogą odgrywać kluczową rolę w jej rozwoju. Poznaj więc kilka faktów na jej temat:

Adenomioza rozwija się, gdy tkanka endometrium przenika do mięśniówki macicy, co prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego, przerostu mięśniówki i zmian strukturalnych w macicy. Proces ten jest zależny od hormonów steroidowych, takich jak estrogeny, które stymulują wzrost nieprawidłowej tkanki. Mechanizmy patogenezy obejmują zaburzenia w równowadze hormonalnej, reakcje zapalne oraz zmiany epigenetyczne w macicy. Uważa się, że czynniki środowiskowe, takie jak substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, oraz predyspozycje genetyczne mogą dodatkowo sprzyjać rozwojowi choroby. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe dla opracowania skutecznych metod diagnostyki i terapii [1].
W adenomiozie stan zapalny odgrywa istotną rolę, przyczyniając się do zmian w strukturze macicy i nasilania objawów klinicznych. Migracja endometrium do mięśniówki macicy wywołuje reakcję zapalną, prowadząc do przewlekłego bólu miednicy i obfitych miesiączek. Mediatory zapalne, takie jak cytokiny i prostaglandyny, nasilają dolegliwości bólowe i procesy patologiczne w tkankach. Terapie, które modulują stan zapalny, mogą skutecznie zmniejszać objawy i poprawiać jakość życia pacjentek. Badania nad procesami zapalnymi w adenomiozie pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy tej choroby [2].
Adenomioza jest często wiązana ze zwiększonym ryzykiem poronień, co wynika z jej wpływu na strukturę i funkcję macicy. Nieprawidłowa budowa mięśniówki oraz przewlekły stan zapalny mogą zaburzać proces implantacji zarodka i rozwój łożyska. Ponadto, zmiany hormonalne i zmniejszona elastyczność macicy mogą utrudniać prawidłowy przebieg ciąży. Badania sugerują, że kobiety z ciężką postacią adenomiozy wymagają szczególnej opieki medycznej oraz dokładnego monitorowania w celu zmniejszenia ryzyka powikłań. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą poprawić rokowania reprodukcyjne u pacjentek [3].

FAQ

Czy adenomioza i endometrioza mogą występować jednocześnie?

Tak, adenomioza i endometrioza mogą współistnieć u jednej pacjentki. Obie choroby wiążą się z nieprawidłowym umiejscowieniem tkanki endometrium, ale w różnych lokalizacjach. Współistnienie tych schorzeń może powodować bardziej złożone objawy i wymagać wielokierunkowego podejścia w leczeniu.

Czy mężczyźni mogą być dotknięci endometriozą?

Nie, endometrioza występuje wyłącznie u kobiet, ponieważ dotyczy tkanki endometrium, która jest częścią układu rozrodczego kobiety. Mężczyźni nie są narażeni na rozwój tego schorzenia.

Czy można całkowicie wyleczyć adenomiozę lub endometriozę?

Obecnie nie ma skutecznej metody na całkowite wyleczenie adenomiozy ani endometriozy. Terapia skupia się na łagodzeniu objawów, poprawie jakości życia oraz dostosowaniu leczenia do indywidualnych potrzeb pacjentki. W ciężkich przypadkach stosuje się metody chirurgiczne, takie jak histerektomia czy usuwanie ognisk endometriozy, ale nie zawsze prowadzą one do całkowitego ustąpienia choroby.

Czy adenomioza wpływa na możliwość zajścia w ciążę?

Tak, adenomioza może utrudniać zajście w ciążę, ponieważ zmiany w macicy mogą zakłócać implantację zarodka i zwiększać ryzyko poronień. Warto skonsultować się z ginekologiem, który dobierze odpowiednie metody leczenia wspierające płodność.

Jak odróżnić objawy adenomiozy od endometriozy?

Choć oba schorzenia wywołują podobne dolegliwości, takie jak bolesne miesiączki czy przewlekły ból miednicy, różnią się lokalizacją zmian. Adenomioza powoduje ból koncentrujący się głównie wokół macicy, a endometrioza wywołuje dolegliwości w miejscach, gdzie znajdują się zmiany, np. na jajnikach czy jelitach. Precyzyjna diagnostyka, jak USG lub MRI, pozwala na ich rozróżnienie.

Zobacz także

Czym jest glikemia i jak ją badać?

Wysoki poziom kortyzolu – czym się objawia i jak z nim walczyć?

Czym grozi nadmiar i niedobór żelaza?

Bibliografia

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.