Dziewanna – właściwości i przeciwwskazania

Autor Agnieszka Cabel Skład i Składniki, Zdrowie 0 komentarzy

Czy wiesz, że dziewanna może wspierać zdrowie dróg oddechowych, ukoić skórę i pomóc przy wielu codziennych dolegliwościach? Ta roślina o żółtych kwiatach, rosnąca dziko na łąkach i w ogrodach, ma bogatą tradycję stosowania w naturalnej medycynie. Poznaj właściwości dziewanny, dowiedz się, jak możesz ją stosować, oraz sprawdź, jakie są przeciwwskazania do jej stosowania.

Dziewanna — co to jest?

Dziewanna (Verbascum) to roślina, którą można spotkać na łąkach, przy drogach i w ogrodach. Rozpoznasz ją po długiej łodydze i żółtych, intensywnie pachnących kwiatach. W Polsce jest szczególnie ceniona za właściwości prozdrowotne i pielęgnacyjne, a jej zastosowanie sięga setek lat wstecz. Już w starożytności używano dziewanny do łagodzenia kaszlu, problemów skórnych i wielu innych dolegliwości.

Dziewanna zyskała zasłużoną popularność w naturalnej medycynie, a jej właściwości są obecnie doceniane także przez współczesnych specjalistów zajmujących się roślinami leczniczymi. Dzięki szerokiemu zastosowaniu w fitoterapii, dziewanna jest dostępna w różnych formach – od naparów, przez ekstrakty, aż po kosmetyki pielęgnacyjne.

Składniki aktywne dziewanny i ich działanie

Dziewanna to roślina o bogatym składzie, dzięki czemu może wspierać organizm na wiele sposobów. Poniżej znajdziesz najważniejsze składniki aktywne dziewanny i ich wpływ na zdrowie.

Saponiny

Saponiny obecne w dziewannie odpowiadają za jej działanie wykrztuśne, dzięki czemu roślina ta ceniona jest przy infekcjach dróg oddechowych. Pomagają rozrzedzać śluz, ułatwiając jego usuwanie. Jest to szczególnie przydatne przy przeziębieniu, kaszlu czy zapaleniu oskrzeli. Dodatkowo saponiny mogą wzmacniać odporność organizmu, wspierając walkę z infekcjami.

Saponiny wykazują również działanie przeciwzapalne, co wspomaga regenerację podrażnionych błon śluzowych dróg oddechowych. Dzięki temu nie tylko łagodzą objawy infekcji, ale także przyczyniają się do szybszego ustępowania stanu zapalnego. Co więcej, saponiny mają właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Oznacza to, że mogą działać przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, co jest szczególnie istotne w zwalczaniu czynników wywołujących infekcje układu oddechowego.

Flawonoidy

Flawonoidy to naturalne polifenole, które odgrywają istotną rolę w ochronie organizmu przed uszkodzeniami wywołanymi stresem oksydacyjnym. Są silnymi przeciwutleniaczami, które neutralizują wolne rodniki i chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Wolne rodniki to reaktywne atomy lub cząsteczki, które posiadają niesparowany elektron, przez co są bardzo reaktywne i mogą powodować liczne uszkodzenia w organizmie. Dlatego dostarczanie do organizmu flawonoidów może pomóc spowolnić procesy starzenia się organizmu oraz zmniejszać ryzyko stanów zapalnych. Substancje te wspierają także zdrowie skóry i naczyń krwionośnych, co pozytywnie wpływa na wygląd cery i krążenie.

Śluzy roślinne

Śluzy roślinne zawarte w dziewannie mają działanie łagodzące i nawilżające. Tworzą one na powierzchni skóry i błon śluzowych ochronną warstwę, która zapobiega utracie wilgoci, łagodzi suchość oraz przynosi ulgę przy kaszlu i bólu gardła.

Irydoidy

Irydoidy zawarte w dziewannie wykazują właściwości przeciwzapalne, które wspierają organizm w zwalczaniu stanów zapalnych oraz w łagodzeniu bólu. Dodatkowo przyspieszają proces regeneracji tkanek, co może być przydatne zarówno przy problemach skórnych, jak i w leczeniu infekcji dróg oddechowych.

Irydoidy odznaczają się również właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi, co czyni je skutecznymi w zwalczaniu bakterii, wirusów i grzybów. Dzięki temu dziewanna zyskuje na znaczeniu w leczeniu infekcji dróg oddechowych oraz problemów skórnych, takich jak rany, oparzenia czy zmiany zapalne. Co więcej, irydoidy wykazują działanie antyoksydacyjne, neutralizując wolne rodniki i chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym.

Witamina C

Dziewanna jest także źródłem witaminy C, która wzmacnia układ odpornościowy, wspierając organizm w walce z infekcjami. Witamina C działa też jako przeciwutleniacz. Pomagają chronić skórę przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych i wspiera jej zdrowy wygląd.

Dziewanna na wsparcie dróg oddechowych

Dziewanna może naturalnie wspierać drogi oddechowe, szczególnie w okresie przeziębień i infekcji. Obecność saponin nadaje jej działanie wykrztuśne, które ułatwia usuwanie zalegającego śluzu z organizmu. Stosowanie dziewanny jest pomocne przy kaszlu mokrym, gdy ważne jest oczyszczenie dróg oddechowych.

Ponadto ma ona działanie przeciwdrobnoustrojowe, co wspiera organizm w zwalczaniu bakterii i wirusów odpowiedzialnych za infekcje układu oddechowego. Flawonoidy i irydoidy obecne w dziewannie pomagają redukować stany zapalne, które często towarzyszą infekcjom dróg oddechowych, dodatkowo wspierając regenerację podrażnionych błon śluzowych. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym, dziewanna może chronić tkanki przed stresem oksydacyjnym wywołanym przez infekcje, co przyspiesza proces zdrowienia. Dlatego tak często wykorzystuje się dziewannę jako jeden z elementów naturalnych terapii.

Napar lub syrop z dziewanny łagodzi kaszel, chrypkę oraz ból gardła. Śluzy roślinne zawarte w dziewannie powlekają błony śluzowe, łagodząc ich podrażnienia i zmniejszając dyskomfort podczas oddychania. Dobrym rozwiązaniem są też inhalacje z naparu z dziewanny, które pomagają udrożnić nos i złagodzić objawy przeziębienia. Regularne stosowanie dziewanny podczas infekcji wspiera organizm w radzeniu sobie z dolegliwościami dróg oddechowych.

Właściwości dziewanny w pielęgnacji skóry

Jeśli masz suchą, wrażliwą lub podrażnioną skórę, dziewanna może stanowić cenne wsparcie w naturalnej pielęgnacji. Śluzy roślinne obecne w dziewannie działają nawilżająco i ochronnie. Tworzą na powierzchni skóry warstwę zabezpieczającą przed utratą wilgoci i pomagają utrzymać jej odpowiednie nawilżenie. Regularne stosowanie dziewanny może łagodzić uczucie suchości, zmniejszać podrażnienia i przywracać komfort skórze.

Ekstrakty z dziewanny znajdziesz często w kosmetykach do cery wrażliwej, gdzie ich działanie łagodzące sprzyja zmniejszeniu zaczerwienienia i uczucia ściągnięcia. Flawonoidy zawarte w dziewannie pełnią dodatkową funkcję ochronną, pomagając skórze w neutralizacji szkodliwego działania czynników zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenia czy promieniowanie UV.

Jak stosować dziewannę?

Dziewannę możesz stosować na kilka różnych sposobów, w zależności od Twoich potrzeb. Najbardziej popularną formą jest napar, który przygotujesz, zalewając 1–2 łyżeczki suszonych kwiatów dziewanny szklanką wrzątku. Przykryj naczynie i odstaw na około 10–15 minut. Po zaparzeniu odcedź, aby usunąć drobinki kwiatów, które mogą podrażniać gardło. Taki napar możesz pić dwa do trzech razy dziennie przy infekcjach dróg oddechowych lub stosować jako łagodny tonik do skóry wrażliwej.

Syrop z dziewanny to kolejne popularne zastosowanie – idealne dla osób zmagających się z kaszlem. Możesz go przygotować samodzielnie, gotując kwiaty dziewanny z miodem i cytryną. Wystarczy kilka łyżeczek dziennie, aby wspomóc odkrztuszanie i złagodzić podrażnienia gardła.

Jeśli potrzebujesz udrożnienia dróg oddechowych, inhalacja z dziewanny będzie pomocna. Wystarczy dodać kilka łyżeczek suszonych kwiatów do miski z gorącą wodą i pochylić się nad parą, nakrywając głowę ręcznikiem. Taka inhalacja łagodzi zatkany nos i ułatwia oddychanie.

Dodatkowo dziewanna może być wykorzystana jako składnik domowej pielęgnacji skóry. Z naparu z suszonych kwiatów dziewanny można przygotować łagodzącą płukankę do twarzy lub tonik, który skutecznie ukoi podrażnioną i suchą skórę. Ponadto napar można dodać do maseczek glinkowych, co wzmocni ich działanie nawilżające i łagodzące.

Stosując dziewannę, pamiętaj, aby zawsze przestrzegać zaleceń dotyczących dawkowania i czasu kuracji. Jeśli nie jesteś pewien, czy dziewanna będzie dla Ciebie odpowiednia, skonsultuj się z fitoterapeutą lub farmaceutą.

Przeciwwskazania i możliwe skutki uboczne stosowania dziewanny

Mimo że dziewanna oferuje wiele korzyści, nie każdy może ją stosować bez ograniczeń. Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią, lepiej unikać stosowania dziewanny bez konsultacji z lekarzem. Brakuje wystarczających badań potwierdzających jej bezpieczeństwo w takich przypadkach. Podobnie jest z dziećmi – dziewanna może być zbyt silnym środkiem, dlatego nie zaleca się jej stosowania u najmłodszych bez porady specjalisty.

Osoby, które mają skłonności do alergii, powinny być ostrożne, ponieważ dziewanna może wywoływać reakcje alergiczne, takie jak podrażnienia skóry czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Dodatkowo osoby cierpiące na przewlekłe choroby układu pokarmowego mogą reagować na dziewannę w sposób niepożądany, dlatego w takich przypadkach również zaleca się ostrożność. Warto zachować umiar i przestrzegać zalecanych dawek, ponieważ nadmierne stosowanie dziewanny może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak bóle brzucha lub biegunka.

Badania nad dziewanną

Dziewanna od wieków jest znana jako roślina o niezwykłych właściwościach leczniczych. Współczesne badania naukowe potwierdzają jej działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające oraz przeciwdrobnoustrojowe. Obecność flawonoidów, saponin, irydoidów i śluzów roślinnych sprawia, że dziewanna jest szczególnie skuteczna w leczeniu infekcji dróg oddechowych i łagodzeniu stanów zapalnych błon śluzowych. Ponadto może wspierać odporność organizmu. Dlatego poznaj kilka faktów na jej temat, które można znaleźć w najnowszych badaniach naukowych:

Ekstrakt metanolowy z dziewanny wykazuje wysoką aktywność przeciwdrobnoustrojową, szczególnie wobec patogenów takich jak Enterococcus faecalis, Proteus mirabilis i Candida albicans. Badania pokazują, że jego działanie jest skuteczniejsze w porównaniu do sześciu testowanych antybiotyków, co podkreśla jego potencjał w zwalczaniu opornych drobnoustrojów. Bioaktywne związki zawarte w ekstrakcie, takie jak irydoidy, flawonoidy i saponiny, odpowiadają za zaburzanie funkcji błon komórkowych patogenów i hamowanie ich wzrostu [1].
Dziewanna może wspierać układ sercowo-naczyniowy dzięki obecności flawonoidów, które wykazują działanie przeciwutleniające i ochronne wobec naczyń krwionośnych. Flawonoidy pomagają neutralizować wolne rodniki, co chroni komórki śródbłonka przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami. Dodatkowo, związki te wspierają elastyczność naczyń krwionośnych, co może poprawiać przepływ krwi i obniżać ryzyko nadciśnienia. Regularne stosowanie preparatów z dziewanny może także sprzyjać redukcji stanów zapalnych w obrębie układu naczyniowego, co jest istotne w prewencji miażdżycy. Jej działanie wspomagające krążenie i ochronne na naczynia czyni ją cennym elementem naturalnej profilaktyki zdrowia serca [2].
Dziewanna ma znaczącą aktywność antyoksydacyjną, która wynika z obecności bioaktywnych związków, takich jak flawonoidy, fenolokwasy i irydoidy. Substancje te neutralizują wolne rodniki, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniami, które mogą prowadzić do rozwoju chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca czy nowotwory. Dzięki temu dziewanna wspiera ochronę organizmu przed przedwczesnym starzeniem się i degeneracją tkanek. Jej antyoksydacyjne właściwości mają również pozytywny wpływ na regenerację skóry, wspomagając procesy naprawcze i poprawiając kondycję cery [3].

FAQ

Jakie dawki dziewanny są bezpieczne?

Dziewannę można stosować w umiarkowanych ilościach, aby uniknąć skutków ubocznych. Zalecane jest spożywanie naparu 2–3 razy dziennie, używając około 1–2 łyżeczek suszonych kwiatów na szklankę wrzątku. W przypadku syropu z dziewanny, zazwyczaj stosuje się 1–2 łyżeczki dziennie. Warto jednak dostosować dawki do swoich potrzeb i skonsultować się ze specjalistą, jeśli masz wątpliwości.

Czy dziewanna może powodować skutki uboczne?

Tak, nadmierne stosowanie dziewanny może prowadzić do skutków ubocznych, takich jak bóle brzucha, biegunka czy reakcje alergiczne. U osób wrażliwych dziewanna może wywołać podrażnienie skóry lub przewodu pokarmowego. Aby tego uniknąć, zaleca się stosowanie dziewanny zgodnie z zaleceniami i unikanie przekraczania bezpiecznych dawek.

Czy dziewanna jest odpowiednia dla kobiet w ciąży?

Stosowanie dziewanny w ciąży nie jest zalecane bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Chociaż dziewanna ma łagodne działanie, brakuje dostatecznych badań dotyczących jej wpływu na organizm kobiet w ciąży. Najlepiej skonsultować się z lekarzem, aby ocenić, czy dziewanna będzie odpowiednia w danym przypadku.

Jak często można stosować dziewannę w pielęgnacji skóry?

Dziewanna może być stosowana w pielęgnacji skóry codziennie, jeśli jest to produkt kosmetyczny przeznaczony do częstego użytku, np. krem z ekstraktem z dziewanny. Jeśli stosujesz napar z dziewanny jako tonik lub łagodzący kompres, wystarczy używać go 2–3 razy w tygodniu. Przy regularnym stosowaniu dziewanna może pomóc utrzymać skórę nawilżoną i zmniejszyć podrażnienia.

Czy dziewanna pomoże przy problemach z gardłem?

Tak, dziewanna jest skuteczna przy problemach z gardłem, zwłaszcza przy podrażnieniach, chrypce i kaszlu. Dzięki obecności śluzów roślinnych dziewanna powleka błony śluzowe gardła, łagodząc podrażnienia i zmniejszając uczucie dyskomfortu. Napar lub syrop z dziewanny to naturalne rozwiązanie, które może przynieść ulgę przy dolegliwościach gardłowych.

Zobacz także

Zioła, które pomogą rzucić palenie

Algi – właściwości i zastosowanie w oczyszczaniu organizmu

Mokry kaszel. Jak go wyleczyć?

Bibliografia

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.