Czym jest colostrum? Działanie, wskazania i skutki stosowania

Colostrum, czyli siara, to pierwsze mleko produkowane przez ssaki tuż po porodzie. Bogate w immunoglobuliny, czynniki wzrostu i substancje odżywcze. Odgrywa kluczową rolę w budowaniu odporności i wspieraniu rozwoju nowo narodzonego organizmu. Właśnie ten wyjątkowy skład sprawia, że colostrum zyskało zainteresowanie także wśród dorosłych – jako naturalne wsparcie odporności, regeneracji i ogólnej kondycji organizmu. Z tego artykułu dowiesz się, jak działa colostrum, dla kogo może być pomocne, jakie korzyści przynosi jego stosowanie. Dowiesz się także na co należy uważać, decydując się na suplementację tym wyjątkowym produktem.

Czym jest colostrum?

Colostrum, nazywane również siarą, to pierwsze mleko wytwarzane przez ssaki – w tym ludzi i krowy – tuż po porodzie. Produkowane w ciągu pierwszych 24–72 godzin po narodzinach, różni się znacząco od dojrzałego mleka pod względem składu i funkcji. Jego głównym zadaniem jest przekazanie noworodkowi potężnej dawki przeciwciał i składników odżywczych, które wspierają budowę odporności oraz rozwój układu pokarmowego.

W ramach suplementacji u ludzi najczęściej wykorzystuje się colostrum bovinum, czyli siarę pozyskiwaną od krów. Jest ona bardzo zbliżona do siary ludzkiej pod względem składu bioaktywnych związków i może być bezpiecznie stosowane jako uzupełnienie diety wspierające zdrowie. Najbardziej kompatybilna z ludzkim ustrojem jest  siara od klaczy.

W porównaniu do zwykłego mleka, colostrum zawiera:

• znacznie więcej immunoglobulin (przeciwciał),
• laktoferynę, lizozym i inne substancje o działaniu przeciwdrobnoustrojowym,
• czynniki wzrostu wspierające regenerację tkanek,
• mniej tłuszczu i laktozy, dzięki czemu bywa lepiej tolerowane.

To właśnie ta intensywna koncentracja składników odpornościowych i regenerujących sprawia, że colostrum jest tak wyjątkowe i coraz chętniej wykorzystywane we wspomaganiu zdrowia dzieci i dorosłych.

Skład i właściwości colostrum

Colostrum zawdzięcza swoją wyjątkową skuteczność niezwykle bogatemu składowi biologicznie aktywnych substancji, których tak wysokie stężenie nie występuje w żadnym innym naturalnym produkcie. Składniki te współdziałają ze sobą, wspierając odporność, regenerację i ogólną kondycję organizmu.

Wśród najważniejszych związków zawartych w colostrum znajdują się:

• Immunoglobuliny (głównie IgG i IgA) – przeciwciała wspierające układ odpornościowy w walce z wirusami, bakteriami i toksynami.
• Laktoferyna i lizozym – białka o działaniu przeciwdrobnoustrojowym i przeciwzapalnym.
• Czynniki wzrostu (IGF-1, TGF-β) – wspomagają regenerację komórek i tkanek, zwłaszcza nabłonka jelitowego i skóry.
• Enzymy trawienne oraz witaminy (A, D, E, B12), minerały (wapń, cynk, magnez) – wspierają metabolizm i prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
• Naturalne peptydy i aminokwasy – budulec komórek, wspomagający procesy naprawcze i ochronne.

Dzięki temu unikalnemu składowi, colostrum wykazuje właściwości:

• antybakteryjne i przeciwwirusowe – chroniące przed infekcjami,
• przeciwzapalne – łagodzące stany zapalne w organizmie,
• regeneracyjne – wspierające odbudowę tkanek i równowagę wewnętrzną.
• immunostymulujące – działające korzystnie na funkcje odpornościowe organizmu.

Tak kompleksowe działanie sprawia, że colostrum jest chętnie wykorzystywane zarówno w profilaktyce zdrowotnej oraz jako wsparcie w różnych stanach osłabienia organizmu.

Jak działa colostrum na organizm?

Dzięki swojej unikalnej kompozycji colostrum działa wielokierunkowo, wspierając zarówno odporność, jak i układ pokarmowy oraz ogólną kondycję fizyczną. Jego składniki aktywne wpływają na najważniejsze procesy regulacyjne i regeneracyjne w organizmie.

Odporność

Colostrum wzmacnia układ odpornościowy, m.in. poprzez:

• modulowanie odpowiedzi immunologicznej – wspiera organizm w skutecznej, ale zrównoważonej reakcji na zagrożenia (np. wirusy, bakterie),
• działanie profilaktyczne – zawarte w nim immunoglobuliny (IgG) oraz laktoferyna pomagają ograniczać częstotliwość i nasilenie infekcji.

Dzięki tym właściwościom colostrum jest szczególnie polecane osobom z obniżoną odpornością oraz w okresach zwiększonego ryzyka zachorowań (np. jesień, zima, stres, intensywny wysiłek).

Układ pokarmowy

Colostrum działa korzystnie na jelita, wspierając:

• regenerację błony śluzowej i odbudowę bariery jelitowej,
• równowagę mikroflory jelitowej dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym.

Może być pomocne w łagodzeniu objawów takich dolegliwości jak: IBS (zespół jelita drażliwego), SIBO (zespół przerostu flory bakteryjnej w jelicie cienkim) oraz stany zapalne przewodu pokarmowego, np. choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Regeneracja i kondycja fizyczna

Colostrum wspomaga również ogólną regenerację organizmu dzięki:

• czynnikom wzrostu (IGF-1, TGF-β), które przyspieszają gojenie i wspierają odbudowę tkanek,
• aminokwasom i peptydom, które stanowią budulec mięśni i wspomagają metabolizm energetyczny.

Z tego względu jest chętnie stosowane przez sportowców i osoby aktywne fizycznie – jako naturalne wsparcie wydolności i regeneracji oraz osoby w trakcie rekonwalescencji – po chorobie, zabiegu chirurgicznym lub antybiotykoterapii.

Dla kogo jest colostrum? Wskazania do stosowania

Dzięki szerokiemu spektrum działania, colostrum może być stosowane przez różne grupy pacjentów– zarówno profilaktycznie, a także jako wsparcie w konkretnych stanach zdrowotnych. Poniżej najczęstsze wskazania:

• Dzieci z obniżoną odpornością – colostrum może wspierać niedojrzały układ immunologiczny, zmniejszając częstotliwość infekcji i łagodząc ich przebieg. Suplementacja powinna być dostosowana do wieku i zalecona przez pediatrę.
• Seniorzy i osoby w trakcie rekonwalescencji – wraz z wiekiem odporność naturalnie słabnie, a procesy regeneracyjne są wolniejsze. Colostrum może wspomagać organizm w odbudowie sił, szczególnie po infekcjach, zabiegach czy długotrwałym stresie.
• Osoby z problemami jelitowymi – dzięki właściwościom regenerującym i przeciwzapalnym colostrum wspiera barierę jelitową a także pomaga łagodzić objawy takich dolegliwości jak zespół jelita drażliwego (IBS), nieszczelność jelit czy choroby zapalne przewodu pokarmowego.
• Po antybiotykoterapii – colostrum pomaga w odbudowie mikroflory jelitowej oraz wspiera regenerację błony śluzowej jelit, osłabionej działaniem leków.
• Sportowcy i osoby aktywne fizycznie – regularna suplementacja może wspomagać regenerację po treningach, zwiększać odporność i ograniczać ryzyko przetrenowania.
• Uwaga: osoby z chorobami autoimmunologicznymi powinny skonsultować stosowanie colostrum z lekarzem. Wykazuje ono działanie immunomodulujące, co może mieć znaczenie zwłaszcza przy jednoczesnym przyjmowaniu leków wpływających na układ odpornościowy.

Formy colostrum i sposób stosowania

Colostrum dostępne jest w różnych postaciach, co pozwala dobrać odpowiednią formę do indywidualnych potrzeb oraz preferencji. Kluczowe znaczenie ma jednak nie tylko sposób podania, ale także jakość preparatu i jego właściwe stosowanie.

Dostępne formy colostrum

Colostrum występuje w kilku formach, co pozwala dostosować sposób suplementacji do indywidualnych preferencji i potrzeb. Jedną z najczęściej wybieranych postaci jest proszek, zazwyczaj liofilizowany, czyli suszony w niskiej temperaturze. Dzięki temu procesowi zachowuje on wysoką aktywność biologiczną. Proszek można łatwo rozpuścić w wodzie lub dodać do posiłków.

Kolejną popularną formą są kapsułki, które charakteryzują się wygodą stosowania, zwłaszcza dla osób nieprzepadających za charakterystycznym smakiem siary. Preparaty w tej postaci często są standaryzowane na zawartość immunoglobulin IgG, co ułatwia kontrolowanie dawki.

Dostępne jest także colostrum w płynie, które najbardziej przypomina swoją naturalną postać. Ze względu na łagodny sposób podania i łatwą przyswajalność, polecane jest przede wszystkim dzieciom oraz osobom starszym. Należy jednak pamiętać, że ma ono krótszy termin przydatności do spożycia niż inne formy.

Jak wybrać dobrej jakości preparat?

Przy wyborze colostrum warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

• Sposób przetwarzania – najlepsze są preparaty liofilizowane, które zachowują większość aktywnych składników.
• Zawartość immunoglobulin (IgG) – im wyższa i lepiej oznaczona, tym większe prawdopodobieństwo skutecznego działania.
• Czas pobrania – colostrum zebrane w ciągu 12–24 godzin po porodzie ma najbogatszy skład.
• Brak sztucznych dodatków – warto unikać produktów zawierających konserwanty, barwniki i aromaty.
• Pochodzenie i certyfikaty – produkty z kontrolowanych hodowli i renomowanych źródeł są zazwyczaj bezpieczniejsze.

Dawkowanie i czas stosowania

Dawkowanie colostrum zależy od formy i stężenia preparatu. Przykładowo:

• Dorośli: najczęściej 500–2000 mg dziennie
• Dzieci: niższe dawki, ustalane indywidualnie (najlepiej po konsultacji z pediatrą)

Zalecany czas suplementacji to minimum 4–8 tygodni. Colostrum może być jednak stosowane również dłużej – na przykład przez cały sezon infekcyjny lub w czasie rekonwalescencji.

Czy colostrum jest bezpieczne? Możliwe skutki uboczne

Colostrum uchodzi za suplement o wysokim profilu bezpieczeństwa i jest dobrze tolerowane przez większość osób. Mimo to, jak każdy preparat pochodzenia naturalnego, nie jest całkowicie pozbawione przeciwwskazań i może wywołać działania niepożądane u osób szczególnie wrażliwych.

Alergia na składniki mleka krowiego

Najważniejszym przeciwwskazaniem do stosowania colostrum jest uczulenie na białka mleka krowiego. Choć zawiera mniej alergenów niż zwykłe mleko, może wywołać reakcję alergiczną. Objawy mogą obejmować wysypkę, bóle brzucha lub trudności z oddychaniem. Dotyczy to w szczególności osób uczulonych na kazeinę, a także na występujący w mleku cukier – laktozę. W przypadku znanej alergii należy zrezygnować z suplementacji lub skonsultować się z lekarzem.

Ciąża i karmienie piersią

Brakuje wystarczających danych na temat bezpieczeństwa colostrum u kobiet w ciąży i karmiących. Z tego względu nie zaleca się samodzielnego stosowania w tych okresach bez uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Możliwe łagodne skutki uboczne

U niektórych osób, zwłaszcza na początku suplementacji, mogą wystąpić łagodne objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia czy przejściowe uczucie dyskomfortu w brzuchu. Rzadziej pojawia się łagodna reakcja alergiczna, np. swędzenie lub wysypka. Zwykle są to objawy przejściowe i ustępują samoistnie po kilku dniach.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

Z lekarzem warto porozmawiać w następujących przypadkach:

• występowanie chorób autoimmunologicznych,
• stosowanie leków immunosupresyjnych,
• przewlekłe schorzenia (np. cukrzyca, choroby przewodu pokarmowego),
• planowana suplementacja u dzieci, kobiet w ciąży lub osób starszych z wieloma schorzeniami.

Badania nad colostrum

​​Świat nauki od dekad bada terapeutyczne właściwości colostrum pod kątem działania wspierającego układ odpornościowy, stan jelit czy stany zapalne. W opublikowanym w 2021 roku badaniu in vitro analizowano wpływ siary bydlęcej stosowanej z jajami lub bez jaj na bakteryjne uszkodzenia jelit z odniesieniem do SIBO i biegunki zakaźnej przeprowadzone w warunkach in vitro. Badacze wykazali, że siara bydlęca wzmacniała wyściółkę ściany jelita, która ulega osłabieniu w związku z obecnością bakterii związanych z przerostem patogennej flory z jelita cienkiego (SIBO). W analizie wykorzystano pasteryzowany proszek siary bydlęcej zebrany w ciągu pierwszych 24 godzin po wycieleniu oraz komercyjny proszek z całych jaj kurzych. Siara zawierała 48 g białka i 15 g IgG (immunoglobuliny) na 100 g proszku, a proszek jajeczny zawierał 51 g białka i około 1 g IgY na 100 g proszku. Siara bydlęca wzmocniła białka komórkowe, które naturalnie wiążą komórki powierzchniowe, aby utrzymać jej normalną silną funkcję bariery ochronnej, zapewniając naturalne wsparcie w przypadku zwiększonej przepuszczalności jelit, zwanej również nieszczelnym jelitem. Obecność bakterii związanych z SIBO może osłabiać naturalne mechanizmy obronne wyściółki jelit, umożliwiając przenikanie materiałów obecnych w świetle jelita do krwiobiegu, co jest bardzo niebezpieczne. Siara bydlęca pomogła zregenerować barierę jelitową, wzmacniając komórki jelitowe i utrzymując ich naturalne białka kontaktowe komórka-komórka (tzw. ścisłe połączenia), zapobiegając nadmiernemu wyciekaniu zawartości jelit przez warstwę wyściółki jelita, która działa jak naturalna bariera. Wykazano, że stosowanie siary bydlęcej samodzielnie jest równie skuteczne, jak stosowanie jej w połączeniu z jajkami. Naukowcy udowodnili, że siara bydlęca, czyli colostrum może stanowić wsparcie dla osób z przerostem bakteryjnym w jelicie cienkim, jak również dla osób, które borykają się z nieszczelnością jelitową wynikająca z innych powodów.

Podsumowanie

Colostrum to naturalna substancja, która oferuje szerokie wsparcie dla organizmu – szczególnie w obszarach odporności, regeneracji oraz zdrowia jelit. Jego wyjątkowy skład, bogaty w immunoglobuliny, czynniki wzrostu, enzymy i witaminy, czyni je skutecznym uzupełnieniem codziennej diety w okresach osłabienia czy wzmożonego wysiłku.

Do głównych korzyści ze stosowania colostrum zalicza się wzmocnienie odporności, ochronę przed infekcjami, regenerację błony śluzowej jelit oraz wsparcie procesów trawiennych. Colostrum wpływa również na poprawę ogólnej kondycji organizmu, przyspiesza rekonwalescencję, a także wykazuje naturalne działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

Suplement ten może być szczególnie pomocny dla dzieci często chorujących, seniorów i osób wracających do zdrowia po infekcjach. Sprawdza się także u osób z problemami jelitowymi, sportowców, osób aktywnych fizycznie oraz pacjentów po antybiotykoterapii.

Warto wybierać preparaty wysokiej jakości i stosować je zgodnie z zaleceniami producenta. Mimo, że colostrum jest produktem naturalnego pochodzenia, jego suplementacja w niektórych przypadkach – jak alergie, ciąża czy choroby przewlekłe – powinna być poprzedzona konsultacją z lekarzem.

FAQ

Ile czasu powinno się stosować colostrum?

Zazwyczaj suplementację prowadzi się przez 4–8 tygodni. Jednak colostrum może być stosowane dłużej – np. przez cały sezon infekcyjny lub w trakcie rekonwalescencji.

Czy colostrum działa na jelita?

Tak. Wspiera odbudowę bariery jelitowej i skład mikroflory. Dlatego może być pomocne przy SIBO, IBS, nieszczelności jelit i stanach zapalnych przewodu pokarmowego.

Czy colostrum pomaga na odporność?

Tak, colostrum wzmacnia układ odpornościowy dzięki obecności immunoglobulin, laktoferyny i innych bioaktywnych składników. Działa zarówno profilaktycznie, jak i wspomagająco.

Czy można je brać przy chorobach autoimmunologicznych?

Colostrum wykazuje działanie immunomodulujące. W przypadku chorób autoimmunologicznych jego stosowanie należy omówić z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmowane są leki immunosupresyjne.

Czy colostrum jest bezpieczne dla kobiet w ciąży?

Brakuje jednoznacznych danych. Z tego względu colostrum nie powinno być stosowane w ciąży i podczas karmienia piersią bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Bibliografia

1. https://www.mdpi.com/2072-6643/13/3/1024

Zobacz także

Jakie colostrum dla dzieci wybrać?