Melatonina dla dzieci – kiedy warto ją stosować?

Bezsenne noce, częste pobudki, zmęczenie w ciągu dnia – brzmi znajomo? Problemy ze snem u dzieci to wyzwanie dla całej rodziny. Melatonina dla dzieci bywa postrzegana jako szybkie rozwiązanie, ale czy na pewno jest bezpieczna? Jakie mogą być skutki uboczne i kiedy warto ją stosować? Poznaj fakty, zanim zdecydujesz się na suplementację.

Co to jest melatonina i jak działa?

Melatonina to hormon regulujący rytm snu i czuwania. Wydziela ją szyszynka – mały gruczoł w mózgu. Gdy zapada zmrok, jej stężenie rośnie, sygnalizując porę snu. O świcie spada, pomagając Ci się obudzić. Dzięki melatoninie organizm wie, kiedy powinien odpoczywać, a kiedy pozostawać aktywnym.

Najważniejsze funkcje melatoniny to:

• Regulacja rytmu dobowego – pomaga utrzymać stały harmonogram snu i czuwania.
• Sygnalizacja pory snu – informuje organizm, kiedy nadszedł czas na odpoczynek.
• Wsparcie zdrowego snu – ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu.

Dzięki tym właściwościom melatonina jest często stosowana jako suplement wspomagający zasypianie, zwłaszcza w przypadku zaburzeń snu. 

Chcesz wiedzieć więcej o działaniu melatoniny? Zajrzyj do artykułu “Melatonina – czym jest i jak wpływa na organizm?”.

Czy stosowanie melatoniny u dzieci jest bezpieczne?

Melatonina to naturalny hormon regulujący sen, ale jej suplementacja u dzieci nie zawsze jest bezpieczna. Może powodować skutki uboczne, takie jak nudności, bóle i zawroty głowy, a w niektórych przypadkach także zaburzenia nastroju czy senności w ciągu dnia. Szczególną ostrożność należy zachować u najmłodszych, ponieważ odnotowano przypadki przypadkowego spożycia większych dawek, co prowadziło do zatruć.

Długoterminowe skutki stosowania melatoniny u dzieci nie są jeszcze dobrze poznane, dlatego jej podawanie powinno być przemyślane. Warto najpierw spróbować naturalnych metod poprawy snu, takich jak ustalenie regularnego rytmu dnia czy ograniczenie ekspozycji na ekrany przed snem. Jeśli problemy ze snem utrzymują się, konieczna jest konsultacja z pediatrą, który oceni, czy suplementacja jest potrzebna i bezpieczna.

Kiedy warto stosować melatoninę u dzieci?

Melatonina może być pomocna w niektórych przypadkach, ale nie powinna być pierwszym rozwiązaniem na problemy ze snem u dzieci. Jej stosowanie warto rozważyć, gdy inne metody, takie jak regularny rytm snu, ograniczenie ekranów przed snem czy stworzenie odpowiednich warunków do odpoczynku, nie przynoszą efektów. 

Warto również unikać obfitych kolacji tuż przed snem, ponieważ ciężkostrawne posiłki mogą utrudniać zasypianie i pogarszać jakość snu. Istotne jest także ograniczenie intensywnej aktywności fizycznej bezpośrednio przed położeniem się do łóżka – zamiast tego lepiej postawić na spokojne, relaksujące zajęcia, takie jak czytanie książek, słuchanie łagodnej muzyki czy proste ćwiczenia oddechowe. Wprowadzenie takich nawyków może poprawić jakość snu dziecka i zmniejszyć potrzebę stosowania melatoniny jako wsparcia w zasypianiu.

Suplementacja melatoniną może być wskazana w sytuacjach takich jak:

• Zaburzenia rytmu snu – np. u dzieci z zespołem opóźnionej fazy snu, które mają trudności z zasypianiem o odpowiedniej porze.
• Zmiana strefy czasowej – pomaga dostosować się do nowego rytmu dobowego po podróży.
• Niektóre schorzenia neurologiczne – np. autyzm czy ADHD, gdzie melatonina bywa stosowana pod kontrolą lekarza.

Melatonina u dzieci z autyzmem

Dzieci ze spektrum autyzmu często borykają się z problemami ze snem, takimi jak trudności z zasypianiem, częste nocne przebudzenia czy skrócony czas snu. Zaburzenia te mogą negatywnie wpływać na ich samopoczucie, koncentrację i zdolność do nauki w ciągu dnia.

Badania wskazują, że suplementacja melatoniną pomaga skrócić czas zasypiania, wydłużyć sen i poprawić jego jakość. Dzięki temu dzieci rzadziej budzą się w nocy i lepiej wypoczywają, a to przekłada się na ich lepsze funkcjonowanie w ciągu dnia. Poprawa snu może też korzystnie wpłynąć na poziom stresu i regulację emocji, co ma szczególne znaczenie u dzieci ze spektrum autyzmu.

Melatonina u dzieci z ADHD

Również dzieci z ADHD często zmagają się z problemami ze snem, takimi jak trudności z zasypianiem, niespokojny sen czy częste nocne przebudzenia. Brak odpowiedniego odpoczynku może pogłębiać objawy nadpobudliwości, utrudniać koncentrację i negatywnie wpływać na codzienne funkcjonowanie.

Melatonina dla dzieci z ADHD może pomóc w regulacji rytmu snu, skracając czas zasypiania i zmniejszając liczbę nocnych przebudzeń. Dzięki temu sen staje się bardziej regenerujący. Wpływa to na lepsze samopoczucie, poziom energii i zdolność do skupienia uwagi w ciągu dnia.

Melatonina – jaka dawka dla dzieci?

Melatoninę należy podawać ostrożnie, zaczynając od najniższej dawki. Dla młodszych dzieci zaleca się 1 mg na dobę, a dla starszych 3-5 mg na dobę. Niekiedy zalecane są wyższe dawki, nawet 10 mg na dobę. Pamiętaj jednak, że nadmiar może powodować skutki uboczne, dlatego nie należy przekraczać dawek bez konsultacji z lekarzem.

Kluczowe zasady stosowania:

• Konsultacja z lekarzem – przed rozpoczęciem suplementacji.
• Stopniowe dostosowanie dawki – zaczynaj od najmniejszej ilości.
• Obserwacja efektów – monitoruj jakość snu i ewentualne skutki uboczne.

Pamiętaj, że melatonina może być wsparciem, a nie zamiennikiem zdrowych nawyków snu.

Naturalne metody wspierania snu dziecka

Zanim zdecydujesz się na suplementację, warto zastosować sprawdzone sposoby na poprawę jakości snu dziecka:

• Stałe godziny snu – regularne kładzenie się spać i wstawanie o tej samej porze wspiera naturalny rytm dobowy.
• Ograniczenie ekranów przed snem – unikanie telewizorów, smartfonów i tabletów co najmniej godzinę przed snem pomaga w naturalnej produkcji melatoniny.
• Przyjazne środowisko do spania – cicha, ciemna i chłodna sypialnia sprzyja lepszemu wypoczynkowi. Warto zadbać o zaciemniające zasłony i wygodne łóżko.
• Wieczorne rytuały – kąpiel, czytanie książki lub słuchanie spokojnej muzyki pomagają dziecku wyciszyć się przed snem.
• Unikanie ciężkostrawnych posiłków – kolacja powinna być lekkostrawna, a napoje z kofeiną (np. herbata, napoje gazowane) wykluczone. Możesz podać ciepłe mleko lub banana.
• Aktywność fizyczna w ciągu dnia – ruch wspiera zdrowy sen, ale intensywne zabawy powinny kończyć się najpóźniej kilka godzin przed snem.
• Produkty bogate w tryptofan – pokarmy zawierające tryptofan, takie jak mleko, jogurt, orzechy, nasiona, indyk, jaja i banany, wspierają produkcję melatoniny i serotoniny, co może pomóc w zasypianiu.
• Relaksujące techniki oddechowe – proste ćwiczenia oddechowe lub delikatne rozciąganie przed snem mogą pomóc dziecku się wyciszyć i szybciej zasnąć.

Wdrożenie tych prostych zasad może poprawić sen Twojego dziecka i zmniejszyć lub całkowicie wykluczyć potrzebę stosowania suplementów. Jeśli problemy ze snem utrzymują się, warto skonsultować się z lekarzem.

Badania nad melatoniną dla dzieci

Melatonina reguluje rytm dobowy, wpływając na zasypianie i jakość snu. U dzieci z problemami ze snem — zwłaszcza przy nieregularnym trybie życia lub zaburzeniach neurologicznych — czasem stosuje się ją jako wsparcie. Badania sugerują, że może skracać czas zasypiania i poprawiać ciągłość snu. Jednak długofalowe skutki jej stosowania nie są dobrze poznane, a eksperci zalecają ostrożność ze względu na możliwy wpływ na gospodarkę hormonalną w okresie wzrostu. Dlatego melatoninę zaleca się tylko w określonych przypadkach i po konsultacji z lekarzem. Poznaj fakty na temat jej stosowania u dzieci, potwierdzone badaniami:

1. Tabletki z melatoniną o przedłużonym uwalnianiu mogą wspomagać sen u dzieci i młodzieży z autyzmem, ADHD czy innymi zaburzeniami neurologicznymi. Pomagają wydłużyć sen i skrócić czas zasypiania, co może korzystnie wpływać na codzienne funkcjonowanie. Nowoczesne formy preparatu są łatwe do podania, nawet dzieciom mającym trudności z połykaniem tabletek. Badania wskazują, że melatonina w odpowiednich dawkach jest bezpieczna, choć może powodować łagodne skutki uboczne, np. senność w ciągu dnia. Mimo to jej stosowanie powinno zawsze odbywać się pod nadzorem lekarza [1].
2. Mimo obiecujących wyników badań nadal brakuje jednoznacznych wytycznych dotyczących optymalnego dawkowania melatoniny u dzieci, zwłaszcza w przypadku różnych zaburzeń neurologicznych. Każde dziecko może inaczej reagować na suplementację, dlatego dawka powinna być dobierana indywidualnie, z uwzględnieniem rodzaju i nasilenia problemów ze snem. Konieczne są dalsze badania, które pozwolą lepiej określić długoterminowe skutki stosowania melatoniny oraz jej wpływ na rozwój dzieci [2]. 
3. U dzieci z autyzmem dawki melatoniny 2 mg, 5 mg i 10 mg na noc okazały się skuteczne i bezpieczne przy długotrwałym stosowaniu. Dobór dawki zależy od indywidualnych potrzeb, nasilenia problemów ze snem i reakcji na leczenie. Badania nie wykazały negatywnego wpływu na wzrost, masę ciała ani dojrzewanie płciowe, co potwierdza bezpieczeństwo terapii. Nawet po dwóch latach stosowania melatonina wciąż poprawiała jakość snu, a jej odstawienie nie powodowało nawrotu wcześniejszych trudności [3].

Podsumowanie

Melatonina pomaga regulować sen, ale jej stosowanie u dzieci wymaga ostrożności. Może być przydatna w przypadku zaburzeń rytmu dobowego, autyzmu czy ADHD, ale nie zastąpi zdrowych nawyków snu. Przed podaniem warto skonsultować się z lekarzem i najpierw spróbować naturalnych metod wspierających sen.

FAQ

Czy istnieją naturalne sposoby na zwiększenie stężenia melatoniny?

Tak, możesz wspierać naturalną produkcję melatoniny poprzez zdrowe nawyki. Unikaj ekranów na godzinę przed snem, ponieważ światło z telefonów i telewizorów hamuje wydzielanie tego hormonu. Zadbaj o regularne godziny snu – kładzenie dziecka spać i budzenie go o tej samej porze pomaga organizmowi ustabilizować rytm dobowy. Warto także zwrócić uwagę na dietę. Produkty takie jak banany, wiśnie, orzechy i mleko zawierają składniki wspierające produkcję melatoniny. 

Czy można podawać melatoninę niemowlętom?

Nie zaleca się podawania melatoniny niemowlętom bez wyraźnych wskazań lekarskich. W pierwszych miesiącach życia rytm snu dziecka dopiero się kształtuje, a organizm naturalnie produkuje melatoninę w odpowiednich ilościach. Jeśli niemowlę ma problemy ze snem, warto najpierw skupić się na naturalnych metodach, takich jak ustalenie regularnych godzin snu, stworzenie spokojnej atmosfery przed snem i zapewnienie komfortowych warunków do odpoczynku. W przypadku utrzymujących się trudności warto skonsultować się z pediatrą, który oceni sytuację i doradzi najlepsze rozwiązanie.

Jak długo przed snem należy podać dziecku melatoninę?

Melatoninę zazwyczaj podaje się około godzinę przed snem, ale dokładny czas może się różnić w zależności od dziecka. Warto obserwować, jak organizm reaguje na suplementację, i w razie potrzeby dostosować porę przyjmowania. Zawsze należy stosować melatoninę zgodnie z zaleceniami lekarza, który dobierze odpowiednią dawkę i czas podania.

Zobacz także

Melatonina – naturalny sposób na lepszy sen

Białko w diecie dziecka – jaką odgrywa rolę?

Bibliografia

1. Gringras P, Nir T, Breddy J, Frydman-Marom A, Findling RL. Efficacy and Safety of Pediatric Prolonged-Release Melatonin for Insomnia in Children With Autism Spectrum Disorder. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2017 Nov;56(11):948-957.e4.  
2. Esposito S, Laino D, D’Alonzo R, Mencarelli A, Di Genova L, Fattorusso A, Argentiero A, Mencaroni E. Pediatric sleep disturbances and treatment with melatonin. J Transl Med. 2019 Mar 12;17(1):77.  
3. Malow BA, Findling RL, Schroder CM, Maras A, Breddy J, Nir T, Zisapel N, Gringras P. Sleep, Growth, and Puberty After 2 Years of Prolonged-Release Melatonin in Children With Autism Spectrum Disorder. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2021 Feb;60(2):252-261.e3.

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.