Choroby włosów i skóry głowy – przyczyny, objawy, leczenie

Chcesz wiedzieć, jakie choroby włosów i skóry głowy występują najczęściej? Problemy takie jak łupież, łuszczyca czy nadmierne wypadanie włosów mogą wpływać nie tylko na wygląd, ale także na codzienny komfort życia. Z tego artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny i objawy tych schorzeń oraz dowiesz się, jakie metody leczenia mogą pomóc w ich opanowaniu. 

Choroby włosów i skóry głowy – jakie są ich przyczyny?

Zdrowie włosów i skóry głowy zależy od wielu czynników. Warto poznać najczęstsze przyczyny problemów, aby lepiej zrozumieć, skąd biorą się choroby i jak im zapobiegać.

• Zaburzenia hormonalne – hormony mają duży wpływ na wzrost włosów i kondycję skóry głowy. Nadmiar androgenów może prowadzić do łysienia androgenowego, a zmiany hormonalne w ciąży lub menopauzie mogą powodować nadmierne wypadanie włosów.
• Genetyka – wiele chorób włosów i skóry głowy ma podłoże genetyczne. Jeśli w Twojej rodzinie występowały przypadki łysienia androgenowego, łuszczycy czy innych problemów skórnych, ryzyko ich wystąpienia może być wyższe.
• Stres i styl życia – przewlekły stres wpływa negatywnie na cały organizm, w tym na skórę głowy i włosy. Może powodować łysienie telogenowe, nadmierne przetłuszczanie skóry czy nasilenie objawów łojotokowego zapalenia skóry.
• Nieodpowiednia dieta – brak odpowiednich składników odżywczych, takich jak żelazo, cynk, biotyna czy witaminy z grupy B, może osłabiać mieszki włosowe i prowadzić do wypadania włosów oraz pogorszenia kondycji skóry.
• Zakażenia i choroby skóry – grzybice, infekcje bakteryjne i wirusowe często prowadzą do stanów zapalnych skóry głowy. Takie problemy mogą objawiać się łuszczeniem, swędzeniem czy zaczerwienieniem.
• Czynniki środowiskowe i pielęgnacja – zanieczyszczenia powietrza, promieniowanie UV oraz używanie kosmetyków z agresywnymi składnikami chemicznymi mogą podrażniać skórę głowy i osłabiać włosy. Zbyt częste mycie włosów lub używanie gorących urządzeń stylizacyjnych dodatkowo pogłębia problem.

Objawy chorób włosów i skóry głowy

Choroby włosów i skóry głowy często objawiają się zmianami, które łatwo zauważyć. Warto zwracać uwagę na symptomy, które mogą wskazywać na rozwijające się problemy. Wczesne rozpoznanie objawów pozwala na szybsze wdrożenie odpowiednich działań i poprawę stanu skóry oraz włosów.

• Łuszczenie się skóry głowy – to jeden z najczęstszych objawów, który może wskazywać na łupież, łuszczycę lub łojotokowe zapalenie skóry. Łuski mogą być suche, białe lub tłuste i żółtawe, przylegające do skóry.
• Swędzenie i podrażnienie – uporczywe swędzenie skóry głowy może być oznaką łupieżu, grzybicy, a nawet reakcji alergicznej na kosmetyki.
• Nadmierne wypadanie włosów – jeśli zauważasz, że włosy wypadają w większej ilości niż zwykle, może to być objaw łysienia androgenowego, telogenowego lub autoimmunologicznego. Czasem wypadanie włosów wiąże się z niedoborem składników odżywczych lub stresem.
• Zaczerwienienie skóry – czerwone plamy na skórze głowy mogą świadczyć o łuszczycy, egzemie lub stanach zapalnych spowodowanych infekcjami grzybiczymi. Zaczerwienieniu często towarzyszy łuszczenie lub krostki.
• Obszary pozbawione włosów – okrągłe, bezwłose placki są charakterystycznym objawem łysienia plackowatego. Mogą występować nagle i wymagać szybkiej konsultacji z dermatologiem.
• Zmiana struktury włosów – włosy stają się łamliwe, cienkie lub tracą swój blask? Może to wskazywać na problemy z mieszkami włosowymi, niedobory w diecie lub uszkodzenia spowodowane nieodpowiednią pielęgnacją.

Obserwacja tych objawów i ich nasilenia to ważny krok w rozpoznawaniu problemów. W przypadku utrzymujących się dolegliwości warto skonsultować się z dermatologiem lub trychologiem, aby ustalić przyczynę i rozpocząć odpowiednie leczenie.

Najczęstsze choroby włosów i skóry głowy

Choroby włosów i skóry głowy to zróżnicowana grupa schorzeń, które mogą objawiać się w różny sposób – od łuszczenia i swędzenia po nadmierne wypadanie włosów czy stany zapalne. Niektóre z nich mają charakter przewlekły, inne można skutecznie wyleczyć, jeśli odpowiednio wcześnie zostaną rozpoznane. Oto najczęściej występujące problemy, które dotykają zarówno skóry głowy, jak i włosów.

• Łupież – łupież to jedna z najczęstszych chorób skóry głowy. Objawia się łuszczeniem naskórka, któremu często towarzyszy świąd. Łupież suchy występuje częściej przy przesuszonej skórze, natomiast łupież tłusty związany jest z nadmiarem sebum. Przyczyną może być aktywność drożdżaków z rodzaju Malassezia.
• Łuszczyca skóry głowy – łuszczyca to przewlekła choroba zapalna, która objawia się zaczerwienionymi plamami pokrytymi srebrzystymi łuskami. Może powodować swędzenie i ból, a w cięższych przypadkach nawet przerzedzenie włosów. Choroba ma podłoże autoimmunologiczne i często wymaga specjalistycznego leczenia.
• Łysienie androgenowe – to jedna z najczęstszych przyczyn wypadania włosów. U mężczyzn objawia się cofnięciem linii włosów i przerzedzeniem na czubku głowy, u kobiet występuje ogólne przerzedzenie. Główną przyczyną jest nadwrażliwość mieszków włosowych na dihydrotestosteron (DHT).
• Łojotokowe zapalenie skóry – łojotokowe zapalenie skóry związane jest z nadprodukcją sebum. Objawia się zaczerwienieniem, tłustymi łuskami i świądem. Nieleczone może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych skóry głowy.
• Grzybica skóry głowy – grzybica to zakażenie wywołane przez grzyby dermatofitowe. Objawy obejmują swędzenie, zaczerwienienie i łamliwość włosów w miejscach infekcji. Grzybica jest zaraźliwa i wymaga leczenia przeciwgrzybiczego.
• Egzema – egzema skóry głowy objawia się swędzeniem, suchymi plamami oraz łuszczeniem naskórka. Przyczyną są często reakcje alergiczne, ale także predyspozycje genetyczne.

Różnorodność chorób włosów i skóry głowy sprawia, że ich diagnoza i leczenie wymagają precyzyjnego podejścia. Poniżej znajdziesz wskazówki, jak skutecznie rozpoznać problem i dobrać odpowiednie metody terapii.

Jak diagnozować choroby włosów i skóry głowy?

Skuteczna diagnoza chorób włosów i skóry głowy wymaga precyzyjnego podejścia i współpracy z odpowiednim specjalistą. Proces rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu, podczas którego dermatolog lub trycholog pyta o objawy, stosowaną pielęgnację, dietę oraz ogólny styl życia. Ważne jest uwzględnienie historii zdrowia pacjenta, ponieważ niektóre schorzenia, takie jak łysienie androgenowe czy łuszczyca, mogą być dziedziczne.

Następnie specjalista przeprowadza dokładną ocenę skóry głowy i włosów. Widoczne objawy, takie jak zaczerwienienia, łuszczenie, krostki czy obszary pozbawione włosów, pomagają we wstępnej identyfikacji problemu. Analizowana jest kondycja włosów – ich struktura, łamliwość oraz gęstość.

Wielu specjalistów korzysta z trichoskopii, czyli nieinwazyjnego badania skóry głowy za pomocą mikroskopu dermatoskopowego. Metoda ta pozwala dokładnie obejrzeć mieszki włosowe, włosy i skórę. Ułatwia to diagnozę takich schorzeń jak grzybica, łuszczyca czy różne typy łysienia.

W przypadku podejrzenia zaburzeń hormonalnych, niedoborów składników odżywczych lub chorób ogólnoustrojowych, lekarz może zlecić badania laboratoryjne. Analizy krwi pozwalają ocenić poziom hormonów, takich jak androgeny, oraz zidentyfikować niedobory żelaza, cynku czy witamin, które mogą wpływać na kondycję skóry i włosów. 

Jeśli inne metody diagnostyczne nie przynoszą jednoznacznych wyników, wykonuje się biopsję skóry głowy. Badanie histopatologiczne pobranej próbki umożliwia precyzyjne określenie zmian, takich jak stany zapalne, infekcje czy inne schorzenia dermatologiczne.

W diagnostyce chorób włosów i skóry głowy kluczowe są następujące kroki:

• Szczegółowy wywiad lekarski dotyczący objawów, nawyków pielęgnacyjnych, diety i stylu życia.
• Ocena widocznych zmian na skórze głowy, takich jak łuszczenie, zaczerwienienia, krostki czy przerzedzenie włosów.
• Trichoskopia, czyli nieinwazyjne badanie mieszków włosowych i skóry głowy za pomocą mikroskopu dermatoskopowego.
• Badania laboratoryjne, które pomagają wykryć zaburzenia hormonalne, niedobory witamin i minerałów lub inne czynniki wpływające na kondycję włosów.
• Biopsja skóry głowy w sytuacjach wymagających szczegółowej analizy histopatologicznej.

Zwracaj uwagę na objawy i reaguj na nie jak najszybciej. Trafna diagnoza to pierwszy krok do skutecznego leczenia i poprawy kondycji skóry głowy oraz włosów.

Jak leczyć choroby włosów i skóry głowy?

Leczenie chorób włosów i skóry głowy zależy od rodzaju schorzenia, jego zaawansowania oraz przyczyn. W wielu przypadkach odpowiednie metody terapeutyczne pozwalają na znaczną poprawę kondycji skóry i włosów. Często stosuje się połączenie leków, terapii dermatologicznych oraz codziennej pielęgnacji.

W przypadku łagodnych schorzeń, takich jak łupież czy lekkie podrażnienia, zazwyczaj wystarczają preparaty dostępne bez recepty. Szampony z substancjami przeciwgrzybiczymi (np. ketokonazol), przeciwzapalnymi (np. pirytionian cynku) lub regulującymi wydzielanie sebum (np. siarczek selenu) mogą skutecznie zmniejszać objawy.

Przy bardziej zaawansowanych problemach, takich jak łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry czy łysienie androgenowe, konieczne jest zastosowanie leczenia specjalistycznego. Dermatolodzy często przepisują:

• Leki miejscowe, takie jak maści, kremy lub płyny zawierające kortykosteroidy, kwas salicylowy czy substancje przeciwgrzybicze.
• Leki doustne, w tym preparaty hormonalne, immunosupresyjne lub antybiotyki, które działają od wewnątrz na przyczyny schorzenia.
• Zabiegi dermatologiczne, takie jak mezoterapia igłowa, laseroterapia czy karboksyterapia, które wspierają regenerację skóry i poprawiają wzrost włosów.

Naturalne składniki, takie jak olej z drzewa herbacianego, aloes czy CBD, mogą być stosowane jako uzupełnienie terapii. Mają one właściwości przeciwzapalne, łagodzące i nawilżające. Wspiera to regenerację skóry i mieszków włosowych.

Niezbędna w leczeniu jest systematyczność. Niektóre terapie, szczególnie przy chorobach przewlekłych, wymagają czasu, aby przyniosły widoczne efekty. Regularne konsultacje dermatologiczne pozwalają na monitorowanie postępów i dostosowanie leczenia do zmieniających się potrzeb skóry głowy i włosów.

Jak zapobiegać chorobom włosów i skóry głowy?

Profilaktyka ma ogromne znaczenie w utrzymaniu zdrowych włosów i skóry głowy. Odpowiednia pielęgnacja, zbilansowana dieta i unikanie szkodliwych czynników mogą znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów oraz wspierać regenerację. Regularne oczyszczanie skóry głowy przy użyciu delikatnych szamponów to jeden z podstawowych kroków w codziennej pielęgnacji. Produkty dostosowane do indywidualnych potrzeb skóry i włosów, zawierające naturalne składniki, takie jak aloes czy rumianek, pomagają łagodzić podrażnienia i poprawiają nawilżenie.

Zbilansowana dieta to kolejny filar skutecznej profilaktyki. Witaminy i minerały, takie jak żelazo, cynk, biotyna oraz witaminy A, C, D i E, wspierają wzrost włosów oraz regenerację skóry. Spożywanie produktów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 pomaga utrzymać odpowiednie nawilżenie skóry głowy, zapobiegając przesuszeniu i podrażnieniom.

Unikanie szkodliwych czynników zewnętrznych również ma duże znaczenie. Promieniowanie UV, zanieczyszczenia powietrza czy nadmierne używanie gorących urządzeń do stylizacji, takich jak prostownice i suszarki, mogą osłabiać włosy oraz podrażniać skórę głowy. Warto nosić nakrycia głowy w słoneczne dni oraz ograniczyć stosowanie agresywnych zabiegów kosmetycznych, takich jak farbowanie czy trwała ondulacja.

Regularne dbanie o zdrowie włosów i skóry głowy pozwala nie tylko zapobiegać schorzeniom, ale także wspiera ich naturalną regenerację. Codzienne nawyki pielęgnacyjne, odpowiednia dieta i ochrona przed czynnikami środowiskowymi to najlepsza inwestycja w zdrowy i piękny wygląd włosów.

Badania nad chorobami włosów i skóry głowy

Świąd skóry głowy to częsty problem, który może ograniczać się do skóry głowy lub obejmować inne obszary ciała. Stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne, ponieważ często trudno ustalić jego przyczynę. Świąd może wynikać z chorób skóry lub być objawem schorzeń ogólnoustrojowych. Dzieli się go na cztery kategorie według mechanizmu powstawania:

1. Świąd proprioceptywny to swędzenie wynikające z podrażnienia receptorów czuciowych w skórze. Reagują one na bodźce chemiczne, mechaniczne uszkodzenia lub procesy zapalne. Przyczynami mogą być egzema, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, grzybica, reakcje na kosmetyki, detergenty lub pokarmy. Swędzenie może wynikać z zakażeń, takich jak świerzb, wszawica czy infekcje grzybicze. Jest to jeden z najczęstszych typów świądu, a jego objawy zazwyczaj ustępują po usunięciu przyczyny.
2. Świąd neurogenny wynika z zaburzeń działania układu nerwowego i nie jest spowodowany bezpośrednim podrażnieniem skóry czy receptorów czuciowych. Powstaje na skutek nieprawidłowej aktywacji struktur nerwowych w rdzeniu kręgowym lub mózgu. Jego przyczynami mogą być neuralgia po półpaścu, neuropatie cukrzycowe, marskość wątroby, mocznica czy niedoczynność tarczycy. Często współwystępuje z lękiem lub depresją. Świąd neurogenny wymaga konsultacji z lekarzem, ponieważ może wskazywać na poważne zaburzenia neurologiczne lub ogólnoustrojowe.
3. Świąd neuropatyczny ma swoje źródło w układzie nerwowym. Jego przyczynami mogą być uszkodzenia nerwów obwodowych, np. w wyniku cukrzycy, stwardnienie rozsiane czy nowotwory oddziałujące na struktury nerwowe. Czasem powodują go leki, takie jak neurotoksyczne substancje lub chemioterapia. Ten przewlekły i trudny do leczenia rodzaj świądu wymaga diagnostyki i terapii prowadzonej przez specjalistów, m.in. neurologów, dermatologów i lekarzy zajmujących się bólem.
4. Świąd psychogenny wynika z zaburzeń psychicznych lub emocjonalnych, a nie z problemów skórnych, czy ogólnoustrojowych. Przewlekły stres, lęk, depresja czy zaburzenia somatyczne, są głównymi przyczynami tego rodzaju swędzenia. Do jego źródeł zalicza się zaburzenia lękowe, depresję, obsesje oraz silne napięcie emocjonalne. Leczenie świądu psychogennego jest trudne i wymaga podejścia łączącego opiekę psychologiczną i dermatologiczną[1,2,3,4].

FAQ

Co powoduje choroby włosów i skóry głowy?

Choroby włosów i skóry głowy mogą być wywołane przez wiele czynników, takich jak zaburzenia hormonalne, predyspozycje genetyczne, stres, nieodpowiednia dieta czy stosowanie agresywnych kosmetyków. Wpływ mają także infekcje bakteryjne, grzybicze oraz choroby autoimmunologiczne.

Jakie są pierwsze objawy problemów ze skórą głowy?

Do najczęstszych objawów należą swędzenie, zaczerwienienie, łuszczenie się naskórka, krostki oraz przetłuszczanie skóry. Często pojawia się również wypadanie włosów lub zmiana ich struktury, takie jak łamliwość czy utrata blasku.

Czy nadmierne wypadanie włosów zawsze oznacza chorobę?

Nie zawsze. Wypadanie włosów może być naturalnym procesem związanym z cyklem ich wzrostu. Jednak jeśli tracisz większą ilość włosów niż zwykle lub zauważasz przerzedzenie w określonych obszarach, warto skonsultować się z dermatologiem, aby wykluczyć choroby, takie jak łysienie androgenowe, łysienie plackowate czy problemy hormonalne.

Jakie badania pomagają w diagnozowaniu chorób skóry głowy?

Najczęściej stosuje się trichoskopię, czyli badanie skóry głowy i mieszków włosowych za pomocą mikroskopu. W trudniejszych przypadkach wykonuje się biopsję skóry głowy. Lekarz może również zlecić badania laboratoryjne krwi, aby ocenić poziom hormonów, witamin i minerałów.

Czy można zapobiec problemom z włosami i skórą głowy?

Tak, wiele problemów można zminimalizować dzięki regularnej pielęgnacji i zdrowemu stylowi życia. Ważne jest stosowanie delikatnych kosmetyków, ochrona przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, odpowiednia dieta oraz unikanie stresu. Systematyczność w dbaniu o skórę głowy i włosy zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób.

Zobacz także

Terapia światłem LED dla zdrowej skóry i mocnych włosów

Rola żelaza w organizmie. Sposoby na walkę z niską ferrytyną

Bibliografia

1. Rattanakaemakorn P, Suchonwanit P. Scalp Pruritus: Review of the Pathogenesis, Diagnosis, and Management. Biomed Res Int. 2019 Jan 15;2019:1268430.
2. Rupert J, Honeycutt JD. Pruritus: Diagnosis and Management. Am Fam Physician. 2022 Jan 1;105(1):55-64.
3. Beigi M, Weisshaar E. Pruritus der Kopfhaut : Einfach zum Haare raufen? [Pruritus of the scalp : Simply pulling out your hair?]. Hautarzt. 2017 Jun;68(6):449-456. German. doi: 10.1007/s00105-017-3953-0. 
4. Elmariah SB. Diagnostic Work-up of the Itchy Patient. Dermatol Clin. 2018 Jul;36(3):179-188. doi: 10.1016/j.det.2018.02.002. Epub 2018 Apr 27. 

Autor:

Edyta Gołaś

Magister kosmetologii

Jej pasją jest rozkładanie problemów skórnych na czynniki pierwsze tak, aby odnaleźć ich prawdziwą przyczynę. W swojej pracy kieruje się nurtem holistycznym, dzięki czemu potrafi pomóc skutecznie zadbać o zdrowie nawet najbardziej wymagającej skóry.