Choroby intymne u kobiet i mężczyzn – jak je rozpoznać i leczyć?

Dyskomfort w miejscach intymnych potrafi skutecznie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Z pozoru drobny problem może szybko przerodzić się w przewlekłą infekcję. Choroby intymne nie zawsze dają jednoznaczne objawy, a ich przyczyny bywają złożone. Ten artykuł pomoże Ci zrozumieć, jak odróżnić jedną infekcję od drugiej i kiedy nie zwlekać z reakcją. To pierwszy krok do skutecznej profilaktyki i odpowiedniego leczenia.

Czym są choroby intymne?

Choroby intymne to grupa schorzeń, które dotyczą pochwy, sromu, cewki moczowej i innych okolic intymnych. Wiele z nich ma charakter zakażenia – bakteryjnego, grzybiczego, wirusowego albo pasożytniczego. Niektóre rozwijają się bez objawów. Inne od razu powodują dyskomfort.

Za większość infekcji odpowiadają bakterie, grzyby lub wirusy przenoszone drogą płciową. Do rozwoju infekcji może też dojść w wyniku zaburzenia naturalnej równowagi w pochwie – np. po antybiotykoterapii, spadku odporności albo niewłaściwej higienie.

Zakażenia w obrębie miejsc intymnych mogą mieć łagodny przebieg, ale nieleczone – prowadzić do powikłań. Właśnie dlatego leczenie chorób intymnych warto wdrożyć jak najszybciej. Najpierw jednak trzeba określić przyczyny choroby i jej rodzaj.

Jakie są objawy chorób intymnych?

Objawy chorób intymnych mogą być wyraźne albo prawie niezauważalne. Czasem rozwijają się nagle. Innym razem nasilają się stopniowo. Wiele zależy od rodzaju zakażenia, jego przyczyny i miejsca, które obejmuje.

Na co warto zwrócić uwagę?

Najczęstsze objawy chorób intymnych:

• pieczenie, świąd i zaczerwienienie okolic pochwy i sromu,
• ból podczas oddawania moczu lub uczucie parcia na pęcherz,
• nietypowa wydzielina z pochwy – gęsta, grudkowata, zielonkawa, o rybim zapachu,
• ból podczas współżycia,
• stan zapalny narządów płciowych – uczucie obrzęku, nadwrażliwość, podrażnienie,
• zmiany skórne w obrębie narządów płciowych, np. pęcherzyki, nadżerki, brodawki.

Czasem objawy dotyczą także układu moczowego – np. pieczenie lub częste oddawanie moczu. W niektórych przypadkach choroby intymne przebiegają bezobjawowo, szczególnie u mężczyzn.

Jakie są rodzaje chorób intymnych?

Nie każda choroba intymna ma to samo źródło ani ten sam przebieg. Różnią się przyczynami, objawami i sposobem leczenia. Część z nich rozwija się wskutek zaburzeń równowagi w pochwie, inne są wynikiem kontaktu z patogenem – bakterią, wirusem albo pasożytem. Zdarzają się też sytuacje, w których trudno jednoznacznie określić, skąd wzięło się zakażenie. A jakie rodzaje infekcji intymnych diagnozuje się najczęściej?

Grzybica pochwy

Grzybica pochwy to jedna z najczęstszych chorób intymnych o podłożu grzybiczym. Wywołują ją zazwyczaj drożdżaki z gatunku Candida, które w naturalnych warunkach występują w organizmie, ale przy sprzyjających warunkach zaczynają się intensywnie namnażać. Do takiej sytuacji może dojść po kuracji antybiotykowej, w czasie obniżonej odporności, przy zaburzeniach pH pochwy albo przy niewłaściwej higienie intymnej.

Objawy pojawiają się zwykle nagle i są trudne do przeoczenia. To przede wszystkim:

• świąd,
• pieczenie,
• zaczerwienienie pochwy oraz sromu,
• charakterystyczna, biała, grudkowata wydzielina z pochwy, przypominająca twarożek.
  
  Dodatkowo może wystąpić ból podczas oddawania moczu i dyskomfort przy współżyciu. W niektórych przypadkach stan zapalny ma tendencję do nawracania, co wymaga dokładniejszej diagnostyki i długotrwałego wsparcia mikroflory.

Rzęsistkowica

Rzęsistkowica to choroba intymna wywoływana przez pasożyta – rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis). Zakażenie najczęściej przenosi się drogą płciową, choć zdarzają się też przypadki transmisji pośredniej, np. przez wspólne ręczniki czy bieliznę. To jedna z częstszych przyczyn zakażenia pochwy i cewki moczowej.

Objawy bywają dość charakterystyczne. Występują żółtozielone, pieniste upławy, często o nieprzyjemnym, ostrym zapachu. Towarzyszy im pieczenie, świąd pochwy, uczucie podrażnienia i ból podczas oddawania moczu. W niektórych przypadkach pojawia się również ból podbrzusza. Rzęsistkowica może prowadzić do zapalenia pochwy i sromu, a przy braku reakcji – do dalszego rozwoju infekcji w obrębie dróg moczowych.

U mężczyzn zakażenie często przebiega bezobjawowo, co sprzyja nieświadomemu przenoszeniu pasożyta na partnerkę.

Opryszczka narządów płciowych

Za opryszczkę narządów płciowych odpowiada wirus HSV – zazwyczaj typ 2, choć czasem także HSV-1, znany z opryszczki wargowej. Zakażenie przenosi się głównie przez kontakt seksualny, również wtedy, gdy nie ma widocznych zmian skórnych.

Pierwsze objawy zwykle pojawiają się po kilku dniach od zakażenia i są dość intensywne. Na skórze i błonach śluzowych narządów płciowych rozwijają się drobne pęcherzyki wypełnione płynem. Pękają one po krótkim czasie, tworząc bolesne nadżerki i strupki. Pojawia się pieczenie, swędzenie, a czasem także ból przy oddawaniu moczu. Może dojść do powiększenia węzłów chłonnych i uczucia ogólnego rozbicia.

Charakterystyczne dla tej choroby intymnej są nawroty. Wirus pozostaje w organizmie w stanie uśpienia i może się reaktywować w momentach osłabienia odporności, stresu lub zmian hormonalnych. Przebieg kolejnych epizodów jest zazwyczaj łagodniejszy niż pierwsze zakażenie.

Waginoza bakteryjna

Waginoza bakteryjna nie jest typową infekcją wywołaną jednym patogenem. To zaburzenie naturalnej równowagi flory bakteryjnej pochwy. Kiedy spada ilość pałeczek kwasu mlekowego, zaczyna się namnażanie się bakterii beztlenowych, które prowadzi do rozwoju stanu zapalnego.

Najczęściej pojawia się wodnista, szarobiała wydzielina z pochwy o charakterystycznym, rybim zapachu, który może się nasilać po stosunku. Objawy nie zawsze są nasilone – u części osób waginoza przebiega bez świądu, pieczenia czy bólu. Właśnie dlatego łatwo ją zbagatelizować.

Na rozwój tego rodzaju choroby intymnej wpływa wiele czynników. Do najczęstszych należą: częsta zmiana partnerów seksualnych, niewłaściwa higiena intymna, nadmierne irygacje, obniżona odporność i zaburzenia pH pochwy.

Chlamydioza

Chlamydioza to zakażenie wywołane przez bakterię Chlamydia trachomatis. To jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, która długo może nie dawać żadnych objawów. Z tego powodu często wykrywana jest dopiero wtedy, gdy dojdzie do powikłań albo zakażeniu ulegnie partner.

Jeśli objawy się pojawiają, mogą obejmować pieczenie przy oddawaniu moczu, bóle w podbrzuszu, a także wodnistą wydzielinę z pochwy, której towarzyszy stan zapalny szyjki macicy. U mężczyzn choroba najczęściej prowadzi do zakażenia cewki moczowej, które objawia się pieczeniem, częstym oddawaniem moczu i wydzieliną z ujścia cewki.

Zakażenie może przenosić się również podczas seksu oralnego lub analnego, a jego obecność zwiększa ryzyko innych infekcji, w tym HIV. Nieleczona chlamydioza bywa przyczyną zapalenia jajowodów, a w konsekwencji – trudności z zajściem w ciążę.

Rzeżączka

Rzeżączka to bakteryjna choroba przenoszona drogą płciową. Wywołuje ją Neisseria gonorrhoeae, czyli dwoinka rzeżączki. Zakażenie może dotyczyć zarówno narządów płciowych, jak i gardła, odbytu czy spojówek.

• U kobiet objawy bywają łagodne albo wcale się nie pojawiają. Często jedynym sygnałem jest ropna wydzielina z pochwy lub delikatne pieczenie przy oddawaniu moczu. W niektórych przypadkach występuje ból w dolnej części brzucha.
• U mężczyzn rzeżączka daje wyraźniejsze objawy – pojawia się ropny wyciek z cewki moczowej, pieczenie, częstomocz i uczucie parcia na pęcherz.

Zakażenie może szybko się rozprzestrzeniać i prowadzić do powikłań, jeśli nie zostanie w porę rozpoznane.

HPV

Wirus HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, obejmuje ponad 100 typów, z których część przenosi się drogą płciową i może powodować choroby intymne. Zakażenie często przebiega bezobjawowo, co utrudnia jego wykrycie i zwiększa ryzyko nieświadomego przenoszenia na partnera.

Niektóre typy HPV wywołują kłykciny kończyste – miękkie, kalafiorowate brodawki pojawiające się na skórze narządów płciowych, w okolicach odbytu, a czasem także w gardle. Inne, tzw. wysokoonkogenne typy, mogą prowadzić do zmian w nabłonku szyjki macicy i w dłuższej perspektywie – do rozwoju raka.

Najczęstsze choroby intymne  u kobiet

U kobiet choroby intymne występują częściej niż u mężczyzn. Wynika to m.in. z budowy anatomicznej – pochwa, cewka moczowa i odbyt znajdują się blisko siebie, co sprzyja przenoszeniu drobnoustrojów. Do tego dochodzą zmiany hormonalne, które wpływają na florę bakteryjną pochwy i jej naturalne mechanizmy obronne.

Wśród najczęstszych chorób intymnych u kobiet wymienia się:

• grzybicę pochwy, która często pojawia się po antybiotykach, w ciąży lub przy spadku odporności,
• waginozę bakteryjną, związaną z zaburzeniem flory bakteryjnej pochwy i charakterystycznym zapachem,
• rzęsistkowicę, która może prowadzić do stanu zapalnego pochwy i sromu,
• chlamydiozę i rzeżączkę, które nierzadko przebiegają bezobjawowo, ale mogą prowadzić do powikłań w obrębie kobiecych dróg rodnych,
• zakażenia wirusem HPV, związane zarówno ze zmianami skórnymi, jak i zagrożeniem onkologicznym.

Warto pamiętać, że objawy chorób intymnych mogą być mylące lub mało charakterystyczne. Dlatego każda nietypowa wydzielina z pochwy, uporczywy świąd, pieczenie czy ból podczas oddawania moczu powinny być powodem do konsultacji.

Najczęstsze choroby intymne u mężczyzn

U mężczyzn choroby intymne często przebiegają bezobjawowo, szczególnie w początkowej fazie. Z tego powodu wiele zakażeń pozostaje niezauważonych i bywa wykrywanych dopiero wtedy, gdy pojawiają się powikłania lub dojdzie do zakażenia partnerki.

Do najczęściej diagnozowanych chorób intymnych u mężczyzn należą:

• chlamydioza – może powodować pieczenie, wydzielinę z cewki moczowej i ból podczas oddawania moczu,
• rzeżączka – objawia się ropnym wyciekiem z cewki, swędzeniem i stanem zapalnym,
• opryszczka narządów płciowych – prowadzi do powstawania bolesnych pęcherzyków i owrzodzeń,
• kłykciny kończyste wywołane wirusem HPV – to miękkie brodawki w okolicach intymnych, które mogą rosnąć i się rozprzestrzeniać.

Choroby intymne u mężczyzn mogą też obejmować stan zapalny żołędzi, napletka lub cewki moczowej. Nawracające dolegliwości, nietypowa wydzielina, pieczenie czy ból podczas oddawania moczu to sygnały, których nie warto ignorować.

Jak diagnozować choroby intymne?

Rozpoznanie choroby intymnej opiera się przede wszystkim na wywiadzie, obserwacji objawów oraz badaniach laboratoryjnych. Już podczas rozmowy lekarz może wstępnie określić, czy problem dotyczy pochwy, cewki moczowej czy innych miejsc intymnych, a także jakie mogą być przyczyny infekcji intymnych.

W dalszym etapie wykonuje się badania:

• wymaz z pochwy lub cewki moczowej,
• badanie pH pochwy,
• posiew z antybiogramem, który pozwala dobrać skuteczny sposób leczenia,
• w niektórych przypadkach także testy PCR w kierunku wirusów i bakterii przenoszonych drogą płciową.

W przypadku dolegliwości takich jak wydzielina z pochwy o nietypowym zapachu, ból podczas oddawania moczu, pieczenie czy zmiany skórne w okolicach intymnych – nie warto czekać. Szybka wizyta u ginekologa lub urologa może zapobiec rozwojowi zakażenia i dalszym powikłaniom.

Jak wygląda leczenie chorób intymnych?

Leczenie chorób intymnych zależy od tego, co wywołało zakażenie. W przypadku infekcji bakteryjnych stosuje się najczęściej antybiotyki, przy grzybiczych – preparaty przeciwgrzybicze, a przy wirusowych – leki przeciwwirusowe lub działania łagodzące objawy. Leczenie infekcji intymnych może mieć formę ogólną (np. tabletki) albo miejscową – w postaci kremów, maści, globulek dopochwowych lub czopków.

Niektóre środki są dostępne bez recepty, ale w wielu przypadkach potrzebna jest konsultacja lekarska i celowane leczenie. To ważne zwłaszcza przy nawracających objawach albo zakażeniach o mieszanym podłożu.

W wielu przypadkach konieczne jest też leczenie obojga partnerów – szczególnie gdy zakażenie przenosi się drogą płciową. Pominięcie tej zasady może prowadzić do nawrotów lub nieskuteczności terapii.

Skuteczność leczenia zależy również od przestrzegania zaleceń – regularności stosowania preparatów, unikania współżycia w czasie terapii oraz dbania o higienę i florę bakteryjną pochwy, szczególnie po zakończeniu kuracji.

Badania nad chorobami intymnymi

Z roku na rok rośnie zainteresowanie rolą mikrobiomu w zdrowiu intymnym. Zaburzenia równowagi bakteryjnej uznawane są za jeden z głównych czynników rozwoju problemów zdrowotnych. Badania pokazują, że dieta bogata w błonnik i produkty roślinne sprzyja prawidłowemu składowi mikrobioty, a ogólny stan metaboliczny wpływa na podatność na zaburzenia intymne. Regularne kontrole ginekologiczne pozwalają wcześnie wykryć nieprawidłowości i dobrać działania wspierające mikrobiom. Coraz częściej analizuje się także wpływ leków, stresu i stylu życia na równowagę mikrobiologiczną. Poznaj zatem więcej faktów na ten temat, które można znaleźć w badaniach naukowych.

Spożycie dużych ilości węglowodanów prostych o wysokim indeksie glikemicznym może sprzyjać rozwojowi bakteryjnej waginozy. Nadmiar cukru wywołuje wahania glukozy, zaburzenia hormonalne, osłabienie odporności i namnażanie bakterii beztlenowych kosztem korzystnych. Prowadzi też do obniżenia pH pochwy i zaburzenia mikroflory. Badania wskazują, że dieta o wysokim ładunku glikemicznym częściej wiąże się z zaburzeniami mikrobioty i stanem zapalnym [1].

Przewlekły stres wpływa nie tylko na psychikę, ale też na zdrowie intymne kobiet. Wysoki poziom kortyzolu osłabia odporność, zaburza produkcję ochronnego śluzu i zmienia pH, co sprzyja rozwojowi infekcji. Badania pokazują, że kobiety narażone na długotrwały stres częściej cierpią na nawracające infekcje intymne. Negatywne emocje mogą też prowadzić do gorszej diety i unikania wizyt kontrolnych. Dlatego nie należy bagatelizować stresu, bo szkodzi całemu zdrowiu [2].

Zapalenie pochwy często wynika z zaburzonej równowagi mikrobiologicznej, dlatego probiotyki mogą być skutecznym wsparciem. Bakterie Lactobacillus kolonizują nabłonek, konkurują z patogenami i wytwarzają kwas mlekowy, który przywraca prawidłowe pH. Probiotyki poleca się szczególnie po antybiotykoterapii i przy nawracających infekcjach – zwiększają skuteczność leczenia, skracają czas rekonwalescencji i zmniejszają ryzyko nawrotów [3].

Choroby intymne | Podsumowanie

Choroby intymne mogą mieć różne przyczyny – od zaburzeń równowagi flory bakteryjnej po zakażenia przenoszone drogą płciową. Najczęściej odpowiadają za nie bakterie i grzyby, które łatwo namnażają się w sprzyjających warunkach. Objawy bywają uciążliwe, a bez podjęcia działań mogą prowadzić do powikłań. Odpowiednie leczenie zależy od rodzaju zakażenia, dlatego tak ważna jest trafna diagnoza. W przypadku osób, które zmagają się z nawracającymi infekcjami intymnymi, kluczowe może być także wsparcie naturalnej bariery ochronnej i profilaktyka.

FAQ

Czy suplementy diety wpływają na zdrowie intymne?

Tak, niektóre suplementy mogą wspierać zdrowie miejsc intymnych. Najczęściej stosuje się probiotyki ginekologiczne, które pomagają utrzymać prawidłowe pH pochwy i wspierają odbudowę flory bakteryjnej po antybiotykoterapii lub stanach zapalnych. Składniki takie jak kwas mlekowy, witamina C czy cynk również mogą wspomagać barierę ochronną błon śluzowych. Niekiedy zaleca się suplementację innych witamin, jak np. Witaminy z grupy B.

Z czym można pomylić grzybicę pochwy?

Grzybicę pochwy można łatwo pomylić z bakteryjnym zapaleniem pochwy, a także z rzęsistkowicą. Objawy tych chorób mogą być podobne – świąd, pieczenie, upławy – ale różnią się charakterem wydzieliny i zapachem. Dlatego przy pierwszych objawach najlepiej wykonać wymaz z pochwy i skonsultować się z ginekologiem. Leczenie na własną rękę może pogorszyć sytuację.

Jakie są choroby prącia?

Do najczęstszych chorób prącia należą: stany zapalne żołędzi i napletka, grzybica, opryszczka narządów płciowych, rzeżączka i zakażenie wirusem HPV. Objawy to zwykle zaczerwienienie, pieczenie, wydzielina, ból przy oddawaniu moczu lub podczas współżycia. Niektóre schorzenia mogą przebiegać bezobjawowo, dlatego warto reagować nawet na drobne zmiany w wyglądzie skóry i śluzówki.

Zobacz także

Nawracające infekcje intymne – jak odzyskać równowagę mikroflory?

Higiena osobista – co to jest? Rodzaje i zasady higieny osobistej

Bibliografia

1. Thoma ME, Klebanoff MA, Rovner AJ, Nansel TR, Neggers Y, Andrews WW, Schwebke JR. Bacterial vaginosis is associated with variation in dietary indices. J Nutr. 2011 Sep;141(9):1698-704. 
2. Holdcroft AM, Ireland DJ, Payne MS. The Vaginal Microbiome in Health and Disease-What Role Do Common Intimate Hygiene Practices Play? Microorganisms. 2023 Jan 23;11(2):298. 
3. López-Moreno A, Aguilera M. Vaginal Probiotics for Reproductive Health and Related Dysbiosis: Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Med. 2021 Apr 2;10(7):1461.