Kwas foliowy, nazywany inaczej witaminą B9, jest bardzo istotny w ciąży. Dlatego należy zadbać o prawidłowe stosowanie kwasu foliowego w ciąży i spożywanie żywności, która jest jego źródłem. Jakie mogą być konsekwencje niedoboru kwasu foliowego w ciąży? Dlaczego kwas foliowy jest ważny dla płodu? Jaka żywność jest bogata w kwas foliowy? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Znaczenie kwasu foliowego w ciąży 

Kwas foliowy pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Po pierwsze jest on niezbędny do syntezy kwasów nukleinowych, w tym DNA. Jest to istotne zarówno dla organizmu dorosłego, jak i rozwijającego się płodu, ponieważ DNA jest podstawowym materiałem genetycznym i reguluje wiele procesów biologicznych. Po drugie bierze udział w prawidłowym podziale komórkowym. Poza tym kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Bierze bowiem udział w mielinizacji, tworzeniu synaps oraz proliferacji komórek nerwowych. Nie należy także zapominać, że witamina B9 jest niezmiernie ważna dla prawidłowego metabolizmu homocysteiny (zapobiega jej zbyt wysokiemu stężeniu). Zbyt wysokie stężenia homocysteiny w organizmie są związane ze zwiększonym ryzykiem różnych chorób, takich jak np. choroby układu sercowo-naczyniowego. Kwas foliowy bierze również udział w produkcji czerwonych krwinek, które są niezbędne dla prawidłowego transportu tlenu w organizmie. Dzięki temu organizm ma energię, aby prawidłowo pracować i się regenerować oraz doprowadzić odpowiednią ilość tlenu do płodu. 

Dlaczego kwas foliowy jest ważny dla płodu 

Wiele lat temu udowodniono związek pomiędzy niedoborem kwasu foliowego a powstawaniem wad cewy nerwowej u płodu. Dlatego powołano specjalny komitet, który ustalił odpowiednie porcje tej witaminy w celu zapobiegania poważnych wad. Niedobór kwasu foliowego w ciąży może być bowiem przyczyną wad wrodzonych układu nerwowego, takich jak bezmózgowie, wodogłowie i przepukliny rdzenia kręgowego. Rozwój cewy nerwowej trwa około 12 dni, dlatego tak ważne jest, aby suplementację kwasu foliowego zacząć najpóźniej w dniu zapłodnienia. Najlepiej jednak suplementację kwasu foliowego stosować nie tylko w ciąży, ale profilaktycznie w wieku rozrodczym.  

Suplementacja kwasem foliowym w okresie ciąży

Suplementacja kwasem foliowym jest zalecana wszystkim kobietom w wieku rozrodczym. U około połowy populacji kobiet występuje pewien blok enzymatyczny, który prowadzi do obniżenia możliwości przyswajania kwasu foliowego, mimo jego odpowiedniej podaży. Dlatego, poza suplementacją tej witaminy, niezmiernie ważna jest jej postać. Najlepiej suplementować kwas foliowy w postaci folianów, takich jak 5-MTHF (5-metylotetrahydrofolian). Jeśli chodzi o zalecaną porcję, to dla większości kobiet zaleca się suplementację kwasu foliowego w ilości 0,4-0,8 mg/dobę do 12 tygodnia ciąży. Natomiast po 12 tygodniu ciąży porcja ta zwiększa się do 0,6-0,8 mg/dobę.

Kobiety z grupy ryzyka niedoboru kwasu foliowego, które mogą potrzebować większych ilości tej witaminy, to między innymi kobiety:

• z cukrzycą typu I i II, 
• z BMI powyżej 30 kg/m2, 
• po operacjach bariatrycznych, 
• stosujące niektóre leki (metforminę, metotreksat), 
• u których w rodzinie stwierdzono podwyższone ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. 

Żywność bogata w kwas foliowy 

Kwas foliowy można znaleźć głównie w żywności pochodzenia roślinnego. Do jego dobrych źródeł zalicza się szczególnie zielone warzywa liściaste, do których można zaliczyć:

• szpinak,
• jarmuż,
• różne rodzaje sałat,
• szparagi,
• brokuły.

Kwas foliowy występuje również w:

• wątrobie,
• mięsie,
• owocach cytrusowych,
• nasionach roślin strączkowych,
• produktach pełnoziarnistych.

Wybierając produkty zawierające tą witaminę, należy mieć na uwadze to, że jest ona wrażliwa na działanie różnych czynników zewnętrznych. Dlatego nie należy długo przetrzymywać produktów, które są jej źródłem oraz zwracać uwagę na prawidłowe warunki tego procesu. Produkty, które są źródłem kwasu foliowego najlepiej przechowywać w chłodnym i zaciemnionym miejscu. Kwas foliowy jest również wrażliwy na działanie wysokiej temperatury, dlatego starty kulinarne tej witaminy są szacowane na poziomie 50-90%. Dlatego najlepiej jak najkrócej przetwarzać produkty, które są źródłem kwasu foliowego lub spożywać je na surowo jako dodatek do sałatek, koktajli lub innych dań. Szpinak, który jest rewelacyjnym źródłem kwasu foliowego, może bowiem posłużyć jako baza do sałatki, natomiast jarmuż jako dodatek do koktajlu z jabłkiem, bananem i napojem roślinnym. 

Podsumowanie 

Kwas foliowy jest składnikiem diety, niezbędnym zarówno dla osób starszych, dorosłych, dzieci oraz rozwijających się płodów. Jego niedobory mogą prowadzić do wielu konsekwencji zdrowotnych, takich jak gorsze samopoczucie, wady rozwojowe i poważne choroby (np. anemia, miażdżyca). Dlatego należy zadbać o odpowiednią dietę, obfitującą w witaminę B9 oraz suplementację odpowiednią formą. Suplementację najlepiej rozpocząć już w wieku rozrodczym, ponieważ rozwój cewy nerwowej trwa około 12 dni. 

Zobacz także:

• Te objawy mogą świadczyć o niedoborze witamin!
• Sposoby na naturalną suplementację
• Czy suplementy dla kobiet powinny być inne niż dla mężczyzn?

Literatura:

1. Ferrazzi E, Tiso G, Di Martino D. Folic acid versus 5- methyl tetrahydrofolate supplementation in pregnancy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2020 Oct;253:312-319.
2. Menezo Y, Elder K, Clement A, Clement P. Folic Acid, Folinic Acid, 5 Methyl TetraHydroFolate Supplementation for Mutations That Affect Epigenesis through the Folate and One-Carbon Cycles. Biomolecules. 2022 Jan 24;12(2):197.
3. van Gool JD, Hirche H, Lax H, De Schaepdrijver L. Folic acid and primary prevention of neural tube defects: A review. Reprod Toxicol. 2018 Sep;80:73-84. 
4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.