Koenzym Q10 – właściwości, źródła i rola w organizmie

Koenzym Q10 to organiczny związek, który naturalnie występuje w komórkach ludzkich i bierze udział w produkcji energii. Niestety wraz z wiekiem oraz pod wpływem nieprawidłowej diety, negatywnych czynników środowiska i niedoboru oraz nadmiaru aktywności fizycznej jego synteza ulega zmniejszeniu. Jaką szczególną rolę ma koenzym Q10 w organizmie? Jakie są źródła koenzymy Q10 w diecie i kiedy warto rozważyć jego suplementację? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Koenzym Q10 – co to? 

Koenzym Q10, nazywany również ubichinonem, to organiczny związek chemiczny, który jest niezbędny prawidłowego funkcjonowania łańcucha oddechowego w mitochondriach, gdzie zachodzi proces przemiany energetycznej. Mówiąc prościej, koenzym Q10 odgrywa rolę w produkcji ATP (adenozynotrójfosforanu), który jest nośnikiem energii w komórkach organizmu. To dzięki niemu możesz wykonywać wszystkie czynności wymagające energii, takie jak myślenie, zgięcie ręki, bieganie i chwytanie. Nieprawidłowe wytwarzanie ATP w organizmie może wpływać na różne procesy fizjologiczne, czego konsekwencją może być osłabienie, zmęczenie, zaburzenie pracy układu mięśniowego, problemy z koncentracją i pamięcią, zaburzenia pracy serca i układu nerwowego. Dlatego tak ważne jest zadbanie o właściwą produkcję koenzymu Q10 w organizmie oraz jego suplementację, gdy już przyjdzie na to pora. Do zmniejszenia jego produkcji mogą przyczyniać się następujące czynniki:

• wiek (wraz z wiekiem produkcja koenzymu Q10 możesz spadać), 
• choroby i stany zapalne w organizmie, 
• nadmiar stresu oksydacyjnego, 
• wysoko przetworzona dieta, 
• brak aktywności fizycznej, 
• palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu. 

Rola koenzymu Q10 w organizmie 

Rola koenzymu Q10 w organizmie jest nie do zastąpienia. Po pierwsze jest niezbędny do produkcji energii, co natomiast wpływa na pracę wszystkich systemów w organizmie. Po drugie koenzym Q10 ma silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu neutralizuje wolne rodniki tlenowe, których nadmiar zwiększa stan zapalny w organizmie oraz może być podłożem do rozwoju wielu poważnych chorób. Działanie antyoksydacyjne polega również na ochronie komórek, dzięki czemu przez odpowiednią podaż koenzymu Q10 możemy spowolnić procesy starzenia. Dodatkowo nie należy zapominać, że działanie antyoksydacyjne wspiera zdrowie mitochondriów, czyli małych organelli komórkowych, które odgrywają kluczową rolę w produkcji energii. 

Korzyści zdrowotne koenzymu Q10

Stosowanie koenzymu Q10 może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, dlatego warto poznać je wszystkie, aby wiedzieć, kiedy zastosowanie tego składnika może przynieść szczególne rezultaty. 

Koenzym Q10 a zdrowie serca 

Choroby układu sercowo-naczyniowego są aktualnie główną przyczyną zgonów w krajach wysoko rozwiniętych. Stres, niezdrowa dieta i ciągły pośpiech to tylko niektóre z czynników, które zwiększają obciążenie tego układu oraz wpływają na zmniejszenie produkcji koenzymu Q10. Co ciekawe, istnieje coraz więcej dowodów wskazujących na związek pomiędzy koenzymem Q10 a występowaniem zaburzeń kardiometabolicznych. Jak wskazują badania, związek ten może mieć korzystny wpływ na regulację ciśnienia tętniczego krwi, ponieważ ma wpływ na zwiększenie elastyczności naczyń krwionośnych. Dodatkowo może wpływać na obniżenie stężenia lipoprotein LDL (potocznie nazywanych złych cholesterolem), dzięki czemu wspiera zdrowie naczyń krwionośnych i zmniejsza ryzyko miażdżycy. Coraz więcej badań wskazuje również na korzyści wynikające z suplementacji koenzymu Q10 we wsparciu terapii niewydolności serca. 

Koenzym Q10 a choroby neurodegeneracyjne 

Stosowanie koenzymu Q10 może również przynieść korzyści w chorobach neurodegeneracyjnych, które często związane są ze stresem oksydacyjnym. Koenzym Q10 ma silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu może zmniejszać ryzyko uszkodzenia komórek nerwowych. Dodatkowo wpływa na produkcję energii w organizmie, która jest niezbędna dla prawidłowej pracy mózgu i układu nerwowego. Koenzym Q10 może również wpływać na ochronę mitochondriów, a utrzymanie ich w prawidłowym stanie jest bardzo ważne w zapobieganiu chorób neurodegeneracyjnych, ponieważ nieprawidłowości w ich pracy są często skorelowane z niektórymi chorobami neurodegeneracyjnymi. 

Koenzym Q10 w regeneracji mięśni 

Koenzym Q10 odgrywa także rolę w regeneracji mięśniowej. Korzyści z jego stosowania mogą być szczególnie zauważalne przez osoby uprawiające różnego rodzaju sporty, ponieważ związek ten pomaga w redukcji oznak zmęczenia i szybszej regeneracji mięśni. Dodatkowo wspiera zdrowie serca, co natomiast jest istotne dla ogólnej wydolności organizmu. Koenzym Q10 wpływa również na zwiększenie efektywności produkcji ATP, dzięki czemu poprawia wydajność organizmu podczas intensywnego treningu. 

Koenzym Q10 a zdrowie skóry 

Koenzym Q10 jest również niezastąpionym związkiem wspierającym zdrowie skóry. Po pierwsze pomaga chronić skórę przed promieniowaniem UV, dzięki czemu zapobiega fotostarzeniu się skóry. Dodatkowo, dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym, koenzym Q10 neutralizuje wolne rodniki, których nadmiar mógłby uszkodzić skórę i przyspieszać procesy starzenia. Związek ten pomaga również w produkcji kolagenu, który jest odpowiedzialny za sprężystość, jędrność i elastyczność skóry. 

Źródła koenzymu Q10 w diecie 

Koenzym Q10 występuje naturalnie w niektórych produktach spożywczych. Włączenie ich do diety może korzystnie wpłynąć na jego stężenie w organizmie. Dlatego poznaj najlepsze źródła koenzymu Q10 w organizmie:

• mięso, takie jak wieprzowina, wołowina i drób, 
• oleje roślinne: oliwa z oliwek i olej sojowy,
•  jaja, 
• orzechy i nasiona, 
• soja i jej przetwory, 
• zielone warzywa, w szczególności szpinak i brokuł. 

Suplementacja koenzymu Q10 

Koenzym Q10 osiąga swoje szczytowe wartości w organizmie między 19 a 21 rokiem życie. Następnie w zależności od różnych zmiennych, (takich jak dieta, styl życia, stres i zanieczyszczenia środowiska) jego produkcja powoli zaczyna spadać. Dlatego wraz z wiekiem warto rozważyć jego suplementację. Porcję tego związku najlepiej dobierać indywidualnie, jednak nie powinna być ona mniejsza niż 100 mg, ponieważ już przy takich wartościach w badaniach otrzymywano korzystny efekt zdrowotny. 

Podsumowanie 

Koenzym Q10 jest związkiem, który ze względu na swoje liczne właściwości zdrowotne coraz bardziej zyskuje na popularności. Jego zastosowanie może pomóc nie tylko osobom starszym, ale również sportowcom oraz ludziom zapracowanym i zestresowanym. Dlatego warto znać jego właściwości, aby w razie potrzeby szybko wdrożyć jego suplementację w odpowiedniej ilości. 

Zobacz także:

• Witaminy antyoksydacyjne a ochrona przed wolnymi rodnikami
• NAC – wszystko co warto wiedzieć o tym antyoksydancie
• Suplementy a zdrowy układ trawienny

Literatura:

1. Arenas-Jal M, Suñé-Negre JM, García-Montoya E. Coenzyme Q10 supplementation: Efficacy, safety, and formulation challenges. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2020 Mar;19(2):574-594. 
2. Garrido-Maraver J, Cordero MD, Oropesa-Avila M, Vega AF, de la Mata M, Pavon AD, Alcocer-Gomez E, Calero CP, Paz MV, Alanis M, de Lavera I, Cotan D, Sanchez-Alcazar JA. Clinical applications of coenzyme Q10. Front Biosci (Landmark Ed). 2014 Jan 1;19(4):619-33.
3. Hargreaves I, Heaton RA, Mantle D. Disorders of Human Coenzyme Q10 Metabolism: An Overview. Int J Mol Sci. 2020 Sep 13;21(18):6695. 
4. Zozina VI, Covantev S, Goroshko OA, Krasnykh LM, Kukes VG. Coenzyme Q10 in Cardiovascular and Metabolic Diseases: Current State of the Problem. Curr Cardiol Rev. 2018;14(3):164-174.  
5. Pravst I, Rodríguez Aguilera JC, Cortes Rodriguez AB, Jazbar J, Locatelli I, Hristov H, Žmitek K. Comparative Bioavailability of Different Coenzyme Q10 Formulations in Healthy Elderly Individuals. Nutrients. 2020 Mar 16;12(3):784.

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.