Czy dwutlenek krzemu (E551) w suplementach jest szkodliwy?

Dwutlenek krzemu, oznaczany także symbolem E551, jest często stosowany jako substancja przeciwzbrylająca w suplementach diety. Czy taki dodatek jest jednak niezbędny? Jak stosowanie dwutlenku krzemu może wpływać na zdrowie? Czy zastosowanie go może być szkodliwe? Na te pytania i wiele innych znajdziesz odpowiedź w poniższym artykule. 

Dwutlenek krzemu – właściwości

Dwutlenek krzemu jest związkiem chemicznym, który ma wiele właściwości. Wśród nich można wymienić jego zastosowanie jako materiał budowlany, ponieważ jest wykorzystywany jako składnik w produkcji betonu i zapraw, gdzie poprawia wytrzymałość i odporność na ścieranie. Dodatkowo ma zdolność do  adsorpcji różnych substancji, co czyni go przydatnym w oczyszczaniu wody oraz w procesach przemysłowych, takich jak produkcja żywności czy farmaceutyków. Ponadto jest stosowany jako częsty dodatek do suplementów diety. Dwutlenek krzemu jest związkiem, który w zależności od sposobu przetwarzania, może występować w różnych rozmiarach, a w suplementach najczęściej można go znaleźć w postaci nanocząsteczek, których wielkość zazwyczaj przekracza 100 nanometrów. Natomiast w przewodzie pokarmowym może dochodzić do różnych procesów, które będą powodować jego rozpad i powstanie nanocząsteczek o dużo mniejszych rozmiarach (zazwyczaj od 10 do 50 nanometrów). Czy procesy zachodzące w strukturze tego związku mogą być szkodliwe dla organizmu?

Czy dwutlenek krzemu w suplementach jest szkodliwym dodatkiem? 

Czy dwutlenek krzemu jest szkodliwym dodatkiem? Przez wiele lat wzbogacanie nim suplementów było zwyczajnym procesem, który nie budził żadnych kontrowersji. Jednak powoli zaczynają pojawiać się badania, które zasiewają ziarno niepewności. W jednym z badań, które zostało przeprowadzone na mysich organizmach zaobserwowano, że narażenie na ten związek może powodować zaburzenia nastroju i zmiany patologiczne, które przypominają zmiany neurodegeneracyjne. 

Długofalowe narażenie na ten związek może również być przyczyną uszkodzenia komórek, tkanek i narządów. Dlatego przed wyborem suplementu, warto zastanowić się, czy dwutlenek krzemu jest niezbędny i czy nie lepiej wybrać produkt bez tego składnika. 

Oczywiście nie ma badań, które jednoznacznie potwierdzą jego negatywny wpływ na zdrowie, dlatego jego stosowanie nie jest zakazane. Ostatecznie, wybór produktu bez dodatku dwutlenku krzemu może być dobrym rozwiązaniem, ponieważ istnieje wiele alternatywnych opcji, o równie skutecznym działaniu. Przy podejmowaniu decyzji warto zawsze dokładnie przeanalizować skład, a w razie potrzeby skonsultować się z profesjonalistą, aby wybrać produkt najlepiej dostosowany do indywidualnych potrzeb zdrowotnych i preferencji.

Dwutlenek krzemu a celiakia

Naukowcy z Francji i Kanady przeprowadzili badania, które sugerują, że regularna ekspozycja na dwutlenek krzemu może obniżać tolerancję układu odpornościowego na białka pokarmowe i wywoływać stan zapalny w jelitach. W badaniach na myszach wykazano, że codzienna dawka E551 powoduje zmniejszenie liczby komórek odpornościowych odpowiedzialnych za wytwarzanie przeciwzapalnych substancji. U myszy genetycznie predysponowanych do celiakii codzienna ekspozycja na E551 nasilała objawy zapalne związane z tą chorobą. Wyniki te mogą sugerować, że długotrwałe narażenie na dwutlenek krzemu w diecie zwiększa ryzyko rozwoju celiakii u osób szczególnie wrażliwych, co stanowi ważny obszar dla dalszych badań nad bezpieczeństwem stosowania tego dodatku.

Czy dwutlenek krzemu jest rakotwórczy? 

Czy dwutlenek krzemu jest rakotwórczy? Istnieją badania, które potwierdzają jego wpływ na występowanie nowotworów układu oddechowego, po narażeniu na drobny pył krzemionki. W tej postaci dwutlenek krzemu może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie, szczególnie przy długotrwałym narażeniu. Dodatkowo pył krzemionki może zwiększać ryzyko różnych chorób układu oddechowego, np. chorób śródmiąższowych płuc, powodować zwłóknienia oraz pylicę krzemową. Dlatego pracownicy, którzy wydobywają ten związek, powinni regularnie wykonywać badania kontrolne oraz przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Po co stosuje się wypełniacze w suplementach? 

Wypełniacze w suplementach diety są stosowane z różnych przyczyn. Po pierwsze,ułatwiają produkcję. Taki dodatek do suplementu może uprościć uzyskanie odpowiedniej konsystencji, co natomiast wpływa na łatwiejsze kapsułkowanie i pakowanie produktu końcowego. Jednak bez dodatku wypełniaczy ten proces jest również wykonalny, a produkt końcowy nie traci na jakości. Po drugie, mogą zwiększać stabilność produktu końcowego, dzięki czemu może być przechowywany dłużej. Ponadto, wypełniacze mogą również wpłynąć na utrzymanie prawidłowej wilgotności suplementu i zapobiegać jego zbrylaniu. Jednak czy forma proszku w kapsułce ma aż tak duże znaczenie, jeśli ulegnie delikatnemu zbryleniu, a dzięki temu można uniknąć niepotrzebnego dodatku? Inną przyczyną dodawania wypełniaczy, jest zwiększenie objętości suplementu. W tym celu najczęściej dodaje się skrobię lub celulozę. 

Rodzaj i ilość wypełniacza może się różnić w zależności od producenta i produktu. Na rynku dostępnych jest wiele produktów, które nie zawierają zbędnych dodatków, takich jak dwutlenek krzemu, a mimo to dalej mają odpowiednio długą datę przydatności do spożycia oraz wysoką skuteczność. Dlatego warto zawsze analizować składniki suplementów i wybierać te, które charakteryzują się najkrótszym składem i są pozbawione niepotrzebnych dodatków. Podobnie jak przy zakupie produktów spożywczych, tak samo wybierając suplementy diety, powinniśmy zachować wysoką świadomość, ponieważ cena produktu z lepszym składem, może być nawet niższa, niż tego z gorszym. Jeśli nie wiesz jak wybrać najlepszy produkt, skonsultuj się z dietetykiem lub innym specjalistą, który Ci w tym pomoże.

Zobacz także

Jeśli szukasz więcej informacji na temat kontrowersyjnych składników, takich jak dwutlenek krzemu oraz sprawdzonych suplementów diety, z pewnością zainteresują Cię poniższe artykuły:

• Dobry skład suplementu diety – czyli jaki?
• Jak czytać etykiety suplementów diety?
• 10 szkodliwych składników w popularnych suplementach diety  

Literatura:

1. Diao J, Xia Y, Jiang X, Qiu J, Cheng S, Su J, Duan X, Gao M, Qin X, Zhang J, Fan J, Zou Z, Chen C. Silicon dioxide nanoparticles induced neurobehavioral impairments by disrupting microbiota-gut-brain axis. J Nanobiotechnology. 2021 Jun 10;19(1):174.
2. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS); Younes M, Aggett P, Aguilar F, Crebelli R, Dusemund B, Filipič M, Frutos MJ, Galtier P, Gott D, Gundert-Remy U, Kuhnle GG, Leblanc JC, Lillegaard IT, Moldeus P, Mortensen A, Oskarsson A, Stankovic I, Waalkens-Berendsen I, Woutersen RA, Wright M, Boon P, Chrysafidis D, Gürtler R, Mosesso P, Parent-Massin D, Tobback P, Kovalkovicova N, Rincon AM, Tard A, Lambré C. Re-evaluation of silicon dioxide (E 551) as a food additive. EFSA J. 2018 Jan 17;16(1):e05088.
3. Yang Y, Faust JJ, Schoepf J, Hristovski K, Capco DG, Herckes P, Westerhoff P. Survey of food-grade silica dioxide nanomaterial occurrence, characterization, human gut impacts and fate across its lifecycle. Sci Total Environ. 2016 Sep 15;565:902-912. 
4. Lamas B, Martins Breyner N, Houdeau E. Impacts of foodborne inorganic nanoparticles on the gut microbiota-immune axis: potential consequences for host health. Part Fibre Toxicol. 2020 Jun 1;17(1):19. 
5. https://ehp.niehs.nih.gov/doi/10.1289/EHP12758
6. https://www.newfoodmagazine.com/news/220898/is-this-food-additive-linked-to-an-increased-risk-of-coeliac-disease/

Autor:

Monika Sejbuk

Magister dietetyki

Uwielbia pomagać zmieniać nawyki żywieniowe i tworzyć nowe- zdrowsze. Tworzy innowacyjne spojrzenie na zdrowy tryb życia, który nie jest restrykcyjny a przyjemny.